động có hiệu quả. Vì thế, chúng ta hãy nghĩ về những gì ông trùm nên làm,
với hi vọng rằng việc điều tra của chúng ta sẽ gặt hái thành quả gần như
những gì chúng ta thực ra quan sát trong thế giới thực. Thậm chí nếu những
hi vọng đó tiêu tan, nỗ lực của chúng ta cũng không hoàn toàn lãng phí;
chúng ta luôn có thể làm chân cố vấn cho các ông trùm tương lai.
Ông trùm có thể ra lệnh cho các nhà khoa học khác hoặc là “quan sát
trước”, nghiên cứu tất cả các dữ liệu trước khi họ học thuyết hóa, hoặc là
“học thuyết hóa trước”, thử sức đưa ra dự đoán mới lạ và sau đó loại trừ
các học thuyết này nếu những dự đoán đó là sai.
Học thuyết hóa trước là lựa chọn lãng phí, vì các nhà khoa học cống hiến
năng lực vào việc xây dựng những học thuyết – ít nhất đôi lúc – cuối cùng
bị các điều kiện bác bỏ. Bằng cách thu thập dữ liệu từ trước, các nhà khoa
học có thể tránh khỏi những sai lầm như thế và có nhiều thời gian hơn để
tạo ra những học thuyết tốt. Vì thế người ta có thể mong chờ một ông trùm
tiết kiệm sẽ ra lệnh cho mọi người nghiên cứu trước. Nhưng việc nghiên
cứu trước cũng có mặt trái của nó: Rất nhiều học thuyết (có khả năng là đầy
mâu thuẫn) được tạo dựng, và không có cách nào để phân biệt đâu là học
thuyết hứa hẹn nhất. Khi ông trùm muốn xây một chiếc cầu, ông bị choáng
ngợp bởi một biển các học thuyết phủ nhận lẫn nhau về việc xây cầu và
không biết phải theo hướng nào.
Khi các nhà khoa học học thuyết hóa trước, rất nhiều học thuyết cuối
cùng bị chứng cứ bác bỏ, và những học thuyết còn lại đã qua được bài kiểm
tra xác nhận rằng đề xuất của họ xuất chúng hơn trung bình. Ông trùm có lý
do để tin tưởng hơn vào những học thuyết đó, và khi xây cầu ông ta có
thêm lý do để tin rằng cầu sẽ không sập.
Vậy thì sự thỏa hiệp sẽ là như thế này: Nếu các nhà khoa học học thuyết
hóa trước, công trình của họ sẽ trở nên tốn kém, quá ít học thuyết tồn tại, và
số cầu được xây là không đủ. Nếu các nhà khoa học nghiên cứu trước, sẽ
không có cách nào phân biệt học thuyết tốt và học thuyết tồi và quá nhiều
những chiếc cầu chất lượng kém được xây và rồi chẳng mấy chốc thì sập.
