(hay bất cứ ai được hưởng lợi từ khoản thuế đó). Nhưng mất mát của tôi,
cũng như những khoản mất mát tương tự của những người như tôi, là thứ
mà các nhà kinh tế học gọi là khoản tổn thất vô ích. Nó không được bù lại
bởi cơ quan thuế hay bất kỳ ai cả.
Thuế hầu như luôn đem đến nhiều tác hại hơn là lợi ích. Để thu về một
đô-la, bạn cần phải lấy đi một đô-la của ai đó; và điều đó hầu như không
thể tránh khỏi, trong quá trình đó bạn đã ngăn cản quyết định mua một
chiếc áo sơ-mi, hay xây một ngôi nhà, hoặc làm việc thêm giờ của một
người nào đó. Khi một chính sách đem đến nhiều tác hại hơn lợi ích – có
nghĩa là khi nó tạo ra những khoản tổn thất vô ích – thì chúng ta gọi đó là
sự thiếu hiệu quả, và có xu hướng cho rằng nó sai trái.
Loại thuế duy nhất tránh được hoàn toàn việc tạo ra các khoản tổn thất
vô ích là thuế đầu người, theo đó mỗi người phải trả một khoản thuế cố
định được xác định trước mà không phụ thuộc vào thu nhập, tài sản, các
hoạt động mua bán, hay bất cứ thứ gì khác mà anh ta ít nhiều nắm quyền
kiểm soát. Về mặt lý thuyết, các nhà kinh tế học yêu thích thuế đầu người,
mặc dù trên thực tế chúng ta phải thừa nhận rằng đây là một giải pháp quá
khắc nghiệt để giải quyết vấn đề về tính không hiệu quả.
Điều này có nghĩa là nếu chúng ra đặt ra bất kỳ hình thức chính quyền
nào đi nữa, và nếu chúng ta không sẵn sàng chấp nhận cung cấp tài chính
cho chính quyền đó hoàn toàn bằng thuế đầu người một cách cực đoan, thì
tất yếu chúng ta phải chấp nhận một lượng tổn thất vô ích nhất định. Tuy
vậy, khoản tổn thất vô ích phát sinh từ các chính sách thuế khác nhau có thể
dao động cực kỳ lớn về quy mô tổn thất. Khi một chính sách làm phát sinh
khoản tổn thất vô ích quá lớn, các nhà kinh tế học thường phải tìm kiếm
một giải pháp thay thế.
Cách thức phân tích này – đánh giá những gì mà mỗi cá nhân được và
mất, là đặc trưng của các nhà kinh tế học. Chẳng hạn, khi được yêu cầu ước
lượng mức thuế đánh vào xe hơi nước ngoài, các nhà phân tích chính sách
không chuyên về kinh tế thường có xu hướng bàn luận đến những tác động
tới công ăn việc làm trong ngành công nghiệp xe hơi nội địa, tới lợi nhuận
