người muốn phạm tội thì bạn được khuyến khích: bạn sẽ bị kết tội nhẹ hơn,
và nếu bị kết án, thời gian thụ án cũng ngắn hơn. Do tội phạm sẵn sàng
“đón nhận” sự ưu đãi này nên kết quả là tỷ lệ tội phạm tăng vọt. Những
khuyến khích này cuối cùng cũng bị cắt giảm, mặc dù đôi khi việc này
khiến tình hình chính trị trở nên rối loạn. Nếu tội phạm liên quan đến ma
túy trước đây được tự do và được tha trước thời hạn thì giờ đây chúng bị bỏ
tù. Từ năm 1980 đến 2000, số người vào tù vì phạm tội buôn bán ma túy
tăng gấp 15 lần. Rất nhiều bản án khác, đặc biệt là tội phạm bạo lực, bị xét
xử nặng hơn. Hậu quả tổng thể để lại vô cùng lớn. Khoảng năm 2000, có
hơn hai triệu người ngồi tù, tăng gấp bốn lần so với năm 1972. Một nửa
trong số tội phạm này gia tăng vào những năm 1990.
Mối liên quan giữa hình phạt tăng lên và tỷ lệ tội phạm giảm đi rất rõ
ràng. Thời gian trong tù đầy khắc nghiệt là vũ khí răn đe tội phạm đường
phố và ngăn chặn những kẻ có ý định phạm tội. Một vài nhà tội phạm học
đã tìm ra điều nghe có vẻ logic này. Một nghiên cứu năm 1977 mang tên
“Lệnh đình chỉ xây nhà tù” cho rằng tỷ lệ tội phạm có xu hướng tăng cao
khi tỷ lệ bị giam giữ cao, nghiên cứu này kết luận rằng tội phạm sẽ chỉ
giảm nếu tỷ lệ bị giam giữ giảm. (May mắn thay, các quản giáo không phải
vì việc này mà mất việc. Nhà khoa học chính trị John J. DiIulio Jr. sau này
nhận xét: “Rõ ràng cần phải có một đề tài cấp tiến sĩ nghiên cứu về tội
phạm để xem giam giữ tội phạm nguy hiểm liệu có làm giảm tỷ lệ tội
phạm”). Những tranh luận về “lệnh đình chỉ” này chủ yếu là do nhầm lẫn
cơ bản giữa mối tương quan và thuyết nhân quả. Hãy xem xét một cuộc
tranh luận của Thị trưởng một thành phố, ông này thấy rằng khi đội bóng rổ
của thành phố giành giải vô địch bóng rổ thế giới thì dân chúng đã ăn mừng
rất náo nhiệt. Vị thị trưởng bị ảnh hưởng bởi mối tương quan này nhưng,
như tác giả của “lệnh đình chỉ”, nên đã không hiểu rõ ý nghĩa của sự việc.
Vì vậy, những năm tiếp theo, thị trưởng đã ra sắc lệnh rằng nhân dân chỉ
được bắt đầu kỷ niệm giải vô địch thế giới về môn bóng rổ trước cú ném
bóng đầu tiên − hành động này sẽ đảm bảo một chiến thắng, theo tâm trạng
bối rối của ngài thị trưởng.
