Vậy sự chênh lệch điểm số giữa trẻ em da trắng và da đen từ đâu mà
ra? Nhiều lý thuyết đã được đưa ra trong những năm qua: nghèo đói, gen di
truyền, hiện tượng “thụt lùi mùa hè” (người da đen mất kiến thức cơ bản
nhiều hơn người da trắng khi trường học nghỉ hè), thiên vị chủng tộc khi thi
cử hay trong nhận thức của giáo viên và người da đen phản ứng lại cách cư
xử “giống dân da trắng.”
Trong tài liệu nhan đề The Economics of Acting White, Roland G.
Fryer Jr., nhà kinh tế học người da đen trẻ tuổi, tốt nghiệp trường Harvard,
chỉ ra rằng một số học sinh da đen “khiến người ta nản lòng khủng khiếp
khi cố thuyết phục họ thực hiện một vài hành vi nào đó (chẳng hạn như học
hành, tập múa ballet, v.v...). chỉ vì sợ bị người khác cho rằng mình đang cố
hành động như dân da trắng (và bị gọi là ‘đồ bán rẻ’). Việc bị gán một biệt
danh như thế, ở một vài cộng đồng, có thể dẫn đến những hình phạt từ tẩy
chay cho đến đánh đập, hoặc bị giết”. Fryer trích dẫn trường hợp của một
cậu bé tên là Kareem Abdul-Jabbar, sau này đổi tên là Lew Alcindor, đi học
lớp bốn ở một trường mới và phát hiện ra rằng mình đọc còn giỏi hơn học
sinh lớp bảy: “Khi tụi bạn biết được điều đó, tôi trở thành mục tiêu... Đó là
lần đầu tiên tôi xa nhà, lần đầu tiên nếm trải một môi trường toàn da đen,
và tôi nhận ra rằng mình bị trừng phạt vì tất cả những gì tôi đã được dạy là
đúng đắn. Tôi được toàn điểm A và bị căm ghét, tôi phát âm đúng giọng và
bị gọi là đồ rác rưởi. Tôi phải học thứ ngôn ngữ mới chỉ để có thể đương
đầu với những lời đe dọa. Tôi cư xử tử tế vì từng là một cậu bé ngoan và
phải trả giá cho điều đó.”
Fryer cũng là tác giả của tài liệu Nhận thức về khoảng cách điểm số
giữa học sinh da đen − da trắng trong hai năm đầu đi học (Understanding
the Black-White Test Score Gap in the First Two Years of School). Bài báo
này sử dụng thông tin lấy từ dữ kiện của chính phủ để chỉ rõ khoảng cách
giữa trẻ em da trắng và da đen. Thú vị hơn nữa, dữ kiện này trả lời được
câu hỏi mà mọi bậc phụ huynh − dù là da trắng, da đen − muốn hỏi: Những
nhân tố nào có và không ảnh hưởng đến khả năng học tập ở trường của trẻ?
