thi ở trường.
Tóm lại, tám yếu tố có mối tương quan tới điểm thi khiến chúng ta
liên tưởng tới đặc điểm của phụ huynh, còn tám yếu tố không tương quan
với điểm thi khiến chúng ta liên tưởng tới những gì phụ huynh cố gắng
thực hiện. Phụ huynh có học thức, thành công và sống lành mạnh thường
có con cái đạt điểm thi cao; nhưng một đứa trẻ đi bảo tàng, bị đánh đập,
theo học lớp vỡ lòng, được nghe đọc sách thường xuyên, hay ngồi lì trước
ti vi thì không tác động gì tới điểm thi.
Đối với các bậc phụ huynh − và những chuyên gia về nghệ thuật làm
cha mẹ − bị ám ảnh bởi kỹ thuật “chăm nuôi” con trẻ, đây có thể là một tin
đáng buồn, thực tế là nghệ thuật làm cha mẹ có vẻ được đánh giá quá cao.
Nhưng điều đó không có nghĩa là phụ huynh không quan trọng. Rõ
ràng là họ rất quan trọng. Có một câu đố hóc búa: lúc bạn cầm trong tay
một cuốn sách về nghệ thuật làm cha mẹ, lúc đó đã quá muộn. Phần lớn
những thứ quan trọng đã được quyết định từ trước − bạn là ai, bạn cưới ai,
bạn có cuộc sống như thế nào. Nếu bạn thông minh, làm việc chăm chỉ, học
vấn cao, lương bổng hậu và lấy được người tốt tương đương thì con cái bạn
có nhiều khả năng thành công. Nhưng những điều bạn làm với tư cách là
phụ huynh không quan trọng lắm; điều quan trọng là ‘bạn là ai’. Về khía
cạnh này, một người phụ huynh độc đoán nhất cũng giống như một ứng cử
viên chính trị tin rằng tiền sẽ giúp họ thắng cử (mặc dù sự thực là tất cả tiền
bạc trên thế giới này cũng chẳng khiến cho một ứng cử viên đắc cử nếu cử
tri không thích anh ta).
Trong tài liệu có tên gọi The Nature and Nurture of Economic
Outcomers, nhà kinh tế học Bruce Sacerdote đề cập tới cuộc tranh cãi giữa
hai quá trình sinh thành và dưỡng dục bằng cách nghiên cứu định lượng dài
hạn đối với hiệu quả của công việc làm cha mẹ. Ông sử dụng ba nghiên cứu
về việc thu nhận con nuôi, hai của Mỹ và một của Anh, mỗi nghiên cứu đều
bao gồm dữ liệu rất chi tiết về con nuôi, cha mẹ nuôi và cha mẹ đẻ của
