New York, hay số liệu doanh thu của một tay buôn bán ma túy. (Thường thì
chúng ta tận dụng được những dữ kiện vô tình bị bỏ quên, ví dụ như vệt
trắng mà máy bay để lại trên trời cao). Nếu việc phát biểu hoặc lý thuyết
hóa một chủ đề theo quan điểm truyền thống mang lại hiệu quả, thì khi thay
đổi chúng bằng các dữ kiện chân thực, chúng ta sẽ hình thành một nhận
thức mới, đáng ngạc nhiên.
Người ta có thể lý luận rằng đạo đức học thể hiện cách mà người ta
muốn thế giới vận hành − trong khi kinh tế học lại cho thấy cách mà thế
giới thật sự vận hành. Kinh tế học, trên hết, là một khoa học đo lường. Nó
bao gồm một tập hợp các công cụ cực kỳ hiệu quả và mềm dẻo có thể đánh
giá một cách đáng tin cậy một mớ bùng nhùng thông tin, để xác định tác
động của bất kỳ nhân tố nào, hay ngay cả tác động tổng thể. Rút cục, “kinh
tế học” chính là: một mớ bùng nhùng thông tin về chỗ làm, bất động sản,
ngân hàng và đầu tư. Nhưng các công cụ của kinh tế học cũng có thể được
áp dụng một cách đơn giản vào các chủ đề thú vị hơn.
Do vậy, cuốn sách này được viết từ thế giới quan rất đặc thù, dựa trên
một vài ý tưởng cơ bản sau:
Động cơ là hòn đá tảng của cuộc sống hiện đại. Biện pháp thấu hiểu
hoặc khám phá chúng là chìa khóa đúng đắn để giải quyết mọi câu đố, từ
tội ác bạo lực cho đến gian lận thể thao và hẹn hò qua mạng.
Nhận thức thông thường thường sai. Tội ác không bùng phát vào
những năm 1990, chỉ có tiền thì không đủ để thắng cử, và − ngạc nhiên
chưa − uống tám ly nước một ngày chưa bao giờ cho thấy có lợi ích gì đối
với sức khỏe của bạn. Nhận thức thông thường thường được con người tạo
nên và rất khó chứng minh chúng là đúng, thế nhưng chúng vẫn cứ được
tạo nên như vậy.
Những ảnh hưởng lớn lao thường có nguồn gốc sâu xa, đôi khi khá
tinh tế, xa xôi. Đáp án của câu đố không phải lúc nào cũng ở ngay trước
mặt bạn. Cô Norma McCorvey còn có ảnh hưởng đến tội phạm ở mức độ
