với vai trò ngày càng lớn của thị trường. Điều này ngay lập tức dẫn chứng cho
điều mà K. Janos gọi là “lạm phát ẩn” của các nền kinh tế kế hoạch khi chuyển
đổi sang kinh tế thị trường do cung không đủ cầu và lý giải vì sao trước khi bước
sang thế kỉ 21, giá nhà tại Trung Quốc hầu như ít biến động, còn sau đó giá nhà
đã tăng mạnh (bên cạnh tác động của hoạt động đầu cơ).
Có một số nguyên nhân căn bản quyết định giá bất động sản tại Trung Quốc,
bao gồm (i) tình trạng lãi suất thấp, (ii) tăng trưởng thu nhập của cư dân thành thị
được cải thiện mạnh trong khoảng 30 năm qua, (iii) lượng thanh khoản dồi dào
của hệ thống NHTM, (iv) thiếu các công cụ đầu tư tài chính phái sinh và (v) bất
động sản là nguồn thu không nhỏ của chính quyền địa phương. Các khoản đầu tư
bất động sản được các công ty kinh doanh bất động sản vay từ hệ thống NHTM.
Mặc dù số liệu thống kê chính thức từ sổ sách các NHTM chỉ phản ánh một phần
dòng vốn từ ngân hàng đổ vào thị trường bất động sản một cách trực tiếp, nhưng
con số gián tiếp được đầu tư bằng tiền ngân hàng còn lớn hơn thế rất nhiều (IMF,
2011a).
Kể từ năm 1998, cải cách nhà ở và sự phát triển của nhà ở cá nhân, đi liền với
đó là thu nhập ngày càng tăng của cư dân thành thị đã tạo nên sự phát triển
nhanh chóng của thị trường bất động sản. Năm 1996, tổng đầu tư vào bất động
sản chỉ đạt 321 tỉ RMB (chiếm 12% tổng đầu tư tài sản cố định của Trung Quốc),
nhưng con số này đã tăng lên nhanh chóng trong vòng 10 năm sau đó. Đầu năm
2005, tỉ trọng đầu tư bất động sản trong tổng tín dụng của hệ thống NHTM ở
mức xấp xỉ 14%, tổng tín dụng quý I/2005 là 19.800 tỉ RMB
, như vậy, khoản
tín dụng dành cho lĩnh vực bất động sản vào khoảng 2.700 tỉ RMB. Khi xảy ra
khủng hoảng 2008, khoản đầu tư cho bất động sản sụt giảm chỉ còn 15,3% tổng
tín dụng của NHTM, nhưng đã nhanh chóng tăng lên đến 19,7% vào quý
IV/2012 khi gói kích thích 4.000 tỉ RMB được sử dụng. Đến quý I/2013, tỉ trọng
đầu tư bất động sản trong tổng tín dụng vào khoảng 20%, tương đương 14.000 tỉ
RMB (Hình 6.1). Hệ thống NHTM đã hưởng lợi lớn từ sự phát triển của thị
trường bất động sản khi lĩnh vực này khiến hoạt động tín dụng tìm được kênh
cho vay với lãi suất cao và liên tục mở rộng vào thời điểm thị trường hoạt động
bình thường.
Cuối quý I/2003, đầu tư bất động sản tiếp tục khởi sắc so với giai đoạn ảm
đạm nửa đầu năm 2012, cụ thể 12.980 tỉ RMB đã được cấp cho mục đích đầu tư
