hiểm dưỡng lão tại nông thôn hiện nay”. Năm 2006, đề xuất việc đến năm 2020
thực hiện 100% bảo hiểm xã hội. Năm 2009, khi thực hiện thí điểm dưỡng lão
nông thôn mới, Trung Quốc trên thực tế đã có 5 loại hình bảo hiểm dưỡng lão
(Thái Phưởng và cộng sự, 2009).
Nhìn chung, chế độ bảo hiểm dưỡng lão của Trung Quốc đã chuyển từ loại
hình “bảo hiểm lao động” do doanh nghiệp đóng sang “bảo hiểm xã hội” kết hợp
giữa tài khoản cá nhân và xã hội cùng lo. Tiếp đó, lại chuyển đổi sang dạng thức
kết hợp giữa “quỹ dưỡng lão cơ bản quốc dân do nhà nước thực hiện” với “quỹ
dưỡng lão tài khoản cá nhân”. Trong quá trình chuyển đổi ấy, chế độ bảo hiểm
dưỡng lão của Trung Quốc thể hiện tính chất manh mún và đối diện với nhiều
vấn đề từ phía cư dân, đơn vị sử dụng lao động, quỹ dưỡng lão và tài chính quốc
gia.
Những vấn đề từ phía cư dân chủ yếu là sự bất mãn đối với chính sách bảo
hiểm dưỡng lão hiện hành do vấn đề nộp phí và đãi ngộ không bình đẳng. Trong
các chính sách hiện hành có thể thấy đối tượng công chức (công vụ viên) không
phải đóng phí mà lấy từ ngân sách nhà nước trong khi công nhân viên chức của
doanh nghiệp phải đóng phí. Mặc dù vậy, tiền dưỡng lão của nhóm công chức
cao hơn của nhóm doanh nghiệp 2 - 3 lần. Nếu tiền dưỡng lão cao hơn lương tối
thiểu thì việc nghỉ hưu non trở nên có lợi. Đối với khối doanh nghiệp hiện nay, tỉ
lệ phí bảo hiểm dưỡng lão là 28% tiền lương, cao hơn nhiều so với khoản bình
quân 1.362 RMB được lĩnh nhận từ tiền dưỡng lão, do đó làm suy giảm tính tích
cực của người tham gia đóng phí.
Đối với đơn vị sử dụng lao động, vấn đề chính của bảo hiểm dưỡng lão là tỉ lệ
nộp phí cao, cơ số tính phức tạp và không đồng nhất. Mức phí 28% (doanh
nghiệp đảm trách 20%, công nhân viên bị khấu trừ 8%) cao hơn nhiều so với
mức đóng bảo hiểm an sinh xã hội của các quốc gia phát triển, khiến hiện tượng
“lách luật” để trốn nộp phí tăng mạnh. Trong giai đoạn 2000 - 2010, tỉ lệ nộp phí
thực tế chỉ đạt 20% (Dương Yến Tuy, 2012).
Bảng 7.3: Hệ thống chính sách dưỡng lão cơ bản hiện nay của Trung
Quốc
