12
nhất thiết giống nhau. Đối với đạo Phật, nhân quả tâm thức là chủ yếu,
vì nó quy định sự tiến hóa hay thoái hóa trên con đƣờng giải thoát.
Các vị Thanh văn, Duyên giác, theo đạo lý nhân quả, trừ bỏ nguyên
nhân luân hồi và chứng quả vô sinh, nhƣng vẫn còn tu chứng trong nhân
quả, chứ chƣa rõ đƣợc then chốt nhân quả.
Then chốt nhân quả là Pháp giới tính trùng trùng duyên khởi, nghĩa là
một sự vật duyên tất cả sự vật, tất cả sự vật duyên một sự vật, trong một
có tất cả, trong tất cả có một, một tức là tất cả, tất cả tức là một. Tính ấy
gọi là tính Chân Nhƣ, là thật tƣớng, là Phật tính, là Nhƣ Lai tạng tính, là
Pháp tánh, là tâm tính, vân vân...
Tính ấy bình đẳng, không thật có sinh, có diệt, có ngƣời, có mình, có
tâm, có cảnh, có thời gian, có không gian, không thấp, không cao, không
mê, không ngộ; tính ấy duyên khởi ra tất cả sự vật, không có ngăn ngại,
đồng thời cũng tức là bản tính của tất cả sự vật, không hề thay đổi.
Tam thế chƣ Phật, chƣ Đại Bồ tát, thật chứng và nhập một với Pháp giới
tính nên phát khởi vô duyên đại từ, đồng thể đại bi, hiện ra vô số thân,
theo duyên hóa độ vô lƣợng vô biên chúng sinh, nhƣng vẫn không gì ra
ngoài Pháp giới tính. Chúng sinh chƣa chứng đƣợc Pháp giới tính nên
theo duyên mà luân hồi trong lục đạo. Nhận thức khác nhau nên chỗ thọ
dụng của Phật và của chúng sinh khác nhau, nhƣng Pháp giới tính vẫn
nhƣ vậy, không thêm không bớt.
Pháp giới tính là tính chung của các loài vô tình nhƣ cây, nhƣ đá và của
các loài hữu tình nhƣ động vật; nhƣng chỉ các loài hữu tình, đặc biệt các
loài có trình độ nhận thức khá cao nhƣ loài ngƣời, mới có khả năng
chứng đƣợc Pháp giới tính và thành Phật đạo. Do đó nên Pháp giới tính
nơi các loài hữu tình cũng gọi là Phật tính.
Các loài hữu tình chủ yếu là những cái tâm làm cho có sống, có cảm
giác, có nhận thức, có suy nghĩ, có ghi nhớ, vân vân... Cái tâm là một sự
vật nên bản tính vẫn là Pháp giới tính nhƣ các sự vật khác.
Khi học đạo và tu chứng, tâm ấy có thể quan sát Pháp giới tính nơi cây,
nơi đá, hay quan sát Pháp giới tính nơi tự tâm; nhƣng khi xét nhận đƣợc
Pháp giới tính nơi tự tâm thì có phần dễ nhập một với Pháp giới tính hơn
là khi xét nhận đƣợc Pháp giới tính nơi cây nơi đá.
