77
Chi 9. Thu thức đại.
"A Nan, thức đại không có nguồn gốc, nhân nơi sáu thứ căn, trần giả dối
phát ra. Nay ông hãy xem khắp thánh chúng trong Hội này; ông dùng
con mắt lƣớt qua, mắt ông trông khắp, chỉ nhƣ bóng trong gƣơng, không
phân tách riêng biệt. Cái thức ông, trong ấy theo thứ lớp chỉ ra đây là
ông Văn Thù, đây là ông Phú lâu na, đây là ông Mục kiền liên, đây là
ông Tu bồ đề, đây là ông Xá lợi phất. Cái thức nhận biết nhƣ thế sinh ra
do cái thấy, do các tƣớng, do hƣ không, hay không nhân gì bỗng nhiên
sinh ra?
A Nan, nếu cái thức của ông sinh ra do cái thấy; mà nhƣ không có các
tƣớng sáng, tối và sắc, không, thì không còn cái thấy của ông; cái thấy
còn không có, do đâu mà phát ra đƣợc cái thức? Nếu cái thức của ông
sinh ra do các tƣớng, chứ không do cái thấy, thì đã không thấy sáng,
cũng không thấy tối; sáng và tối đã không thấy, thì cũng không có sắc,
không; các tƣớng kia còn không có, thì cái thức do đâu mà phát ra? Nếu
cái thức sinh ra do hƣ không, ngoài các tƣớng và ngoài cái thấy, thì
ngoài cái thấy không có cảm giác, tự nhiên không thể biết đƣợc cái sáng,
cái tối, các sắc tƣớng và hƣ không; ngoài các tƣớng, thì không có các
duyên của tiền trần, sự thấy, nghe, hay, biết, không do đâu mà thành lập
đƣợc. Ngoài hai thứ căn trần ra, nếu là không, thì cũng đồng nhƣ không
có, còn nếu là có, thì cũng không đồng nhƣ các vật, dầu cho phát ra cái
thức của ông, thì đem ra mà phân biệt cái gì?
Nếu cái thức không nhân gì bỗng nhiên mà phát ra, làm sao lại không
phân biệt mặt trăng sáng, trong lúc mặt trời đứng bóng?
Ông hãy xét kỹ, nhận xét chín chắn, cái thấy gá vào mắt của ông, các
tƣớng thì trả về cho tiền cảnh, cái gì có thể hình trạng đƣợc, thì mới
thành có, cái gì không có tƣớng, thì thành ra không; còn cái thức nhƣ
vậy, nhân đâu mà ra?
Cái thức thì lay động, cái thấy thì đứng lặng, không phải hòa, không
phải hợp, cho đến các sự nghe, ngửi, hay, biết, cũng đều nhƣ vậy. Không
lẽ cái thức nhận biết không do đâu mà phát ra.
