91
ĐOẠN II
GẠN CÙNG CHỖ NGHI
Phật bảo ông A Nan: "Tức nhƣ anh Diễn nhã đạt đa trong thành, nếu diệt
trừ đƣợc nhân duyên tính điên, thì tính không điên tự nhiên hiện ra; các
lý nhân duyên, tự nhiên, cuối cùng chỉ nhƣ vậy."
ĐOẠN III
LẤY VÍ DỤ CÁI ĐẦU KHÔNG MẤT
ĐỂ CHỈ CÁI ĐIÊN LÀ HƢ VỌNG
"A Nan, nhƣ cái đầu anh Diễn nhã đạt đa vốn là tự nhiên, nó đã tự nhiên
nhƣ thế, thì có lúc nào lại không tự nhiên, vậy vì nhân duyên gì, mà sợ
cái đầu, phát điên bỏ chạy? Nếu cái đầu tự nhiên, vì nhân duyên mà
điên, thì sao không tự nhiên, vì nhân duyên mà mất đi? Cái đầu vốn
không mất, điên sợ giả dối phát ra, chứ nào có thay đổi gì mà phải nhờ
đến nhân duyên. Nếu tính điên vốn là tự nhiên và vốn có sẵn tính điên
sợ, thì khi chƣa điên, cái điên núp vào chỗ nào? Nếu tính không điên là
tự nhiên, thì cái đầu vẫn không việc gì, sao lại phát điên bỏ chạy? Nếu
ngộ đƣợc cái đầu sẵn có, biết mình vì phát điên mà bỏ chạy, thì nhân
duyên và tự nhiên đều là hý luận."
ĐOẠN IV
PHÁ XÍCH NHÂN DUYÊN VÀ TỰ NHIÊN, DẪN VÀO BỒ ĐỀ
"Vậy nên tôi nói: Ba duyên đoạn trừ rồi, tức là tâm Bồ đề. Tâm Bồ đề
sinh, tâm sinh diệt diệt, đó chỉ là sinh diệt. Diệt và sinh đều hết, thì gọi là
vô công dụng đạo. Nếu có tự nhiên, nhƣ vậy là phát minh tâm tự nhiên
sinh, tâm sinh diệt diệt, thế cũng là sinh diệt và lấy cái không sinh diệt,
gọi là tự nhiên. Cũng nhƣ, trong thế gian các tƣớng hòa lẫn thành ra một
thể, gọi là tính hòa hợp; cái không phải hòa hợp, thì gọi là tính bản
nhiên. Bản nhiên không phải bản nhiên, hòa hợp không phải hòa hợp,
hòa hợp và bản nhiên đều rời bỏ, rời bỏ và không rời bỏ đều "phi", câu
nói nầy, mới gọi là Pháp không hý luận."
"Bồ đề Niết bàn còn ở xa xôi, nếu ông không trải qua nhiều kiếp siêng
năng tu chứng, thì tuy ghi nhớ diệu lý thanh tịnh mƣời hai bộ kinh của
thập phƣơng Nhƣ Lai, nhƣ cát sông Hằng, cũng chỉ càng thêm hý luận.
