được. Nỗ lực của bạn nhỏ bé thế, bạn tí hon thế. Làm sao bạn có
thể quan niệm được việc biết chân lí chỉ bằng nỗ lực riêng của
mình? Giúp đỡ của Thượng đế sẽ cần phải có chứ, ân huệ sẽ cần
phải có chứ.
Con đường của brahmin là con đường của ân huệ, cho nên bạn
phải cầu nguyện. Chỉ khi thượng đế giúp đỡ thì bạn mới có thể đi
được trên con đường này. Chừng nào ngài còn chưa sẵn lòng, bạn
không thể đạt tới được. Không có khả năng nào cho bạn đi một
mình cả. Thượng đế là cần thiết, giúp đỡ của ngài là cần thiết, bàn
tay của ngài là cần thiết. Chừng nào ngài còn chưa đưa bạn lên trên
thế giới này, bạn sẽ còn phải vật lộn vô vọng. Cho nên cầu nguyện
là con đường. Người brahmin tin vào lời cầu nguyện.
Sa môn (shramana) chính là điều đối lập hẳn lại. Từ 'shramana' bắt
nguồn từ gốc 'shram'. Shram nghĩa là sử dụng bản thân mình, là làm
nỗ lực. Shram nghĩa là nỗ lực. Không có khả năng của ân huệ nào,
bởi vì Phật chưa bao giờ nói về thượng đế cả. Phật nói, bạn không
biết thượng đế - làm sao bạn có thể cầu nguyện được? Bạn sẽ cầu
nguyện ai? Lời cầu nguyện của bạn sẽ là trong dốt nát sâu sắc. Làm
sao bạn có thể cầu nguyện với một thượng đế mà bạn không biết,
bạn chưa bao giờ nhìn thấy? Cái kiểu trao đổi nào là có thể được
đây? Bạn sẽ chỉ nói với trời, bầu trời trống rỗng. Bạn có thể chỉ nói
với chính mình thôi. Đấy là điên.
Bạn đã từng thấy người điên lảm nhảm nói với chính mình chưa -
ngồi một mình nói với ai đó? Họ đang nói với ai đó, nhưng mọi
người đều biết rằng chẳng có ai khác cả. Họ đang nói cho chính họ.
Với cách tiếp cận duy lí của Phật, người cầu nguyện thượng đế là
điên, là gàn dở. Bạn đang làm gì? Bạn có biết thượng đế tồn tại
không? Nếu bạn biết thế thì không có nhu cầu cầu nguyện. Bạn nói
rằng để biết thượng đế, bạn cầu nguyện. Người brahmin nói, 'Chúng
ta có thể biết thượng đế chỉ bằng lời cầu nguyện, bằng giúp đỡ của
ngài, bằng ân huệ của ngài.'
Bây giờ đây là điều ngớ ngấn, ngớ ngẩn về logic. Bạn đi lòng vòng.
Bạn nói, 'Chúng ta có thể biết thượng đế chỉ bằng lời cầu nguyện.'
Thế thì bạn có thể cầu nguyện thế nào? - bởi vì bạn có biết thượng
đế đâu. Và bạn nói, 'Chỉ bằng lời cầu nguyện chúng ta mới có khả
năng đạt tới ân huệ của ngài.' Đây là cái vòng luẩn quẩn, đây là phi
logic. Thiếu sót là rất rõ ràng, sơ hở là hiển nhiên.
