A la hán là người đã theo chư phật và đã về tới nhà. Duyên giác
phật là người chưa bao giờ là đệ tử của bất kì ai, người đã đi tới
việc tìm kiếm một mình - cuộc hành trình của người đó đã tuyệt đối
một mình, con đường của người đó đã tuyệt đối một mình. Duyên
giác phật là hiện tượng hiếm hoi. Có hàng triệu a la hán trong nhiều
thế kỉ, nhưng rất xa và ít ở giữa họ mới là duyên giác phật, người đã
tranh đấu tuyệt đối một mình. Và tất nhiên, họ được cần tới, bằng
không thì a la hán sẽ không có thể có được.
Duyên giác phật được cần tới để cho những người khác có thể theo
họ; họ là những người tiên phong, họ là những người đột phá, họ
tạo ra con đường.
Nhớ lấy điều đó: duyên giác phật là người đi trong rừng rậm cuộc
sống lần đầu tiên và tạo ra con đường bởi chính di chuyển của
mình. Thế rồi những người khác có thể đi theo. Những người khác
sẽ đạt tới cùng điểm đó, cùng mục đích đó, nhưng họ sẽ là a la hán.
Họ đã không làm ra con đường, họ không phải là người tìm đường,
họ không phải là người mở đường. Nhiều kính trọng hơn cần được
dành cho duyên giác phật bởi vì không có đường ở đó: người đó đã
tạo ra đường.
Nuôi một trong những chư phật của hiện tại hay quá khứ hay tương
lai còn hơn nuôi mười tỉ duyên giác phật.
Thế thì sự khác biệt giữa một duyên giác phật và vị phật là gì?
Duyên giác phật là người tạo ra con đường và chưa bao giờ bận
tâm liệu có ai theo mình hay không. Người đó không có từ bi. Người
đó là người lữ hành đơn độc và người đó đã tìm ra một mình, cho
nên người đó nghĩ mọi người cũng có thể tìm ra được khi người đó
đã tìm thấy. Phỏng có ích gì mà đi nói cho mọi người? Người đó
không phải là thầy.
Duyên giác phật tạo ra con đường - không dành cho người khác,
nhớ lấy. Người đó chỉ đi và đường được tạo ra bởi việc đi của người
đó... một đường hẻm trong rừng rậm. Bởi vì người đó đã đi, những
người khác đi theo người đó; cái đó dành cho họ - người đó chưa
bao giờ quan tâm. Người đó là người lữ hành đơn độc, và người đó
nghĩ cái gì có thể xảy ra cho mình thì cũng có thể xảy ra cho người
khác.
