Từ maya phải được hiểu. Trong tiếng Anh không có từ tương
đương: 'ảo tưởng - illusion' là không đúng.
Ở phương Đông chúng ta gọi cái thực là cái vĩnh hằng, vô thời gian
có đó; bao giờ cũng có, sẽ luôn luôn có, không bao giờ có lúc nào
mà lại không có nó - vĩnh hằng này chúng ta gọi là cái thực, cái
đúng. Đích xác đối lập với nó là cái không thực, cái không đúng - cái
chưa bao giờ có, sẽ không bao giờ có. Giữa hai điều này là maya.
Maya nghĩa là cái dường như có vậy mà lại không có. Nó ở ngay
giữa cái thực và cái không thực. Nó là dối trá nhưng nó có vẻ như
chân lí. Nó là dối trá được trang điểm, và rất thuyết phục. Khi nó có
đó nó dường như tuyệt đối đúng; bạn biết điều đó.
Trong đêm khi bạn mơ bạn chưa bao giờ hoài nghi. Ngay cả người
rất đa nghi, người vô thần, cũng không hoài nghi. Trong mơ không ai
nghi ngờ cả. Ngay cả những người hoài nghi lớn lao, người hoài
nghi mọi thứ, cũng không hoài nghi mơ; khi mơ có đó nó dường như
tuyệt đối đúng. Điều ngớ ngẩn cũng có vẻ đúng.
Khi mơ có đó nó là thực. Nó thực tới mức ngay cả điều ngớ ngẩn
cũng không làm cho bạn nghi ngờ. Vào buổi sáng khi bạn mở mắt
ra, bỗng nhiên nó là không thực. Bây giờ nó đã từ đâu tới? - nó đã
tới từ vô nhận biết riêng của bạn. Nó là phóng chiếu của bạn. Nó đã
không có đó bên ngoài bạn, nó có bên trong bạn; nó là trò chơi của
bạn. Và khi bạn đã bị mất hút trong nó thế thì nó trở thành thực. Vào
buổi sáng bạn thức dậy, phóng chiếu bị rút lại; bạn có thể thấy bây
giờ nó là không thật.
Bây giờ phải gọi mơ là gì đây? Gọi nó là thực sao? Nó không thực
bởi vì có lúc nó đã không có, và bây giờ có lúc nó lại sẽ không có.
Chúng ta có nên gọi nó là không thực không? Nhưng thế thì nó đã
có đó ở giữa. Vào buổi tối nó đã không có, đến sáng nó lại không
có, nhưng trong đêm nó có đó. Vậy làm sao bạn có thể gọi nó là
không thực được? Cho nên ở phương Đông chúng ta đã phát minh
ra một thuật ngữ mới. Chúng ta gọi nó là maya: cái không thật
nhưng lại dường như là thật bởi vì vô ý thức của chúng ta.
Maya gần giống như ảo thuật - cái gì đó không có những có thể
được làm để dường như là nó có. Nó chỉ ra điều gì đó về bạn. Giấc
mơ chỉ ra điều gì đó về người mơ.
