➦ TRONG GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN ĐẦU
Mắt có thể nhìn thấy đồ vật, nhận các ấn tượng từ đồ vật đó, song chưa thể
xác định được khoảng cách và phương hướng. Tay của trẻ chưa hướng ngay
được về phía đồ vật mà dường như chỉ quờ vào không khí, ít khi nhắm trúng
đích.
➦ TRONG GIAI ĐOẠN TIẾP THEO
Mắt dõi theo cử động của tay và bắt đầu nhận thấy đồ vật ở xa hay gần, rồi
mới tham gia vào việc điều chỉnh cử động của tay cho phù hợp. Từ sáu tháng
tuổi, khi đưa tay tiếp cận đồ vật, mắt trẻ đã biết nhìn theo tay và biết được vị
trí của đồ vật đó và trẻ để với lấy đồ vật một cách chính xác hơn. Hành động
với đồ vật một cách chính xác có thể coi là hành động có định hướng đầu tiên,
là cơ sở phát triển các hành động sờ, nắm, các thao tác với đồ vật sau này của
trẻ. Những thao tác bằng tay của trẻ đối với đồ vật là cơ sở phát triển các quá
trình tâm lý (như quan sát, tư duy, trí nhớ…).
Thao tác với đồ vật giúp trẻ phát hiện ra các thuộc tính của đồ vật. Ban
đầu, trẻ chỉ nhận biết các thuộc tính ấy khi thao tác trực tiếp với đồ vật, nếu
ngừng lại thì “kiến thức” ấy cũng biến mất. Sau nhiều lần thao tác với đồ vật
và ghi lại ấn tượng về nó thì lúc đó, trẻ bắt đầu nhớ đồ vật nếu đồ vật tồn tại
thường xuyên trong thế giới xung quanh của trẻ với những thuộc tính ổn định.
Hành động với đồ vật kích thích trẻ tích cực tìm tòi, khám phá những tính
chất của các vật xung quanh. Trẻ quan tâm không chỉ “đây là cái gì”, mà còn
“có thể làm gì với nó”. Sự kết hợp của tri giác và cơ quan vận động khi hành
động với đồ vật là cơ sở cho sự phát triển những hình thức đầu tiên của tư
duy trực quan hành động xuất hiện ở cuối giai đoạn lứa tuổi này.
Sự phát triển nhận thức
Ở độ tuổi này, trẻ đã có khả năng nhìn mọi người và mọi vật chăm chú
hơn. Trẻ bắt đầu biết tìm hiểu về cơ thể mình: chăm chú nhìn các ngón tay,
bàn tay, theo dõi cử động của tay, dang cả hai tay và đặt tay này lên tay kia.
Trẻ 5 tháng tuổi thường cảm nhận mọi vật xung quanh bằng mắt. Trẻ tìm hiểu
thế giới bằng cách sờ mó vào vật mà chúng nhìn thấy. Trẻ có thể dõi theo
những vật chuyển động. Vừa dõi theo vật mình thích, trẻ vừa đập chân đập
tay, vừa phát ra những âm thanh sung sướng. Trẻ còn có khả năng bắt chước
các biểu hiện nét mặt khác nhau của người lớn. Đây là yếu tố quan trọng của
sự phát triển và gìn giữ mối liên hệ tình cảm giữa trẻ và cha mẹ. Người lớn
chăm sóc trẻ cần cố gắng đưa trẻ đi dạo chơi để trẻ có thể quan sát cảnh vật
xung quanh nhằm thỏa mãn nhu cầu về các ấn tượng mới mẻ của trẻ.
Trí nhớ
Trẻ 4 tháng tuổi có thể phân biệt vật cũ, vật mới. Trẻ thích nhìn các đồ vật
mới hơn, điều đó chứng tỏ rằng trẻ nhớ rõ các đồ vật mà chúng được nhìn
thấy trước đó. Để bắt chước người lớn, trẻ cần phải ghi nhớ các âm thanh và
hành động của người lớn. Để nhận ra mẹ thì trẻ phải nhớ khuôn mặt mẹ,
giọng nói của mẹ. Để tìm được đồ chơi bị giấu trước mắt, trẻ phải nhớ lại nơi
mà đồ chơi được giấu.
Lưu ý
Cần tổ chức nhiều hoạt động, nhiều trò chơi lặp đi lặp lại nhiều lần để rèn
59
