nổi dậy “Sức mạnh Nhân dân” rộng khắp diễn ra vào năm 1986, vốn
đã trở thành nguồn cảm hứng cho lực lượng dân chủ trên toàn thế giới
— kể cả nhiều người Hàn Quốc. Tuy nhiên chế độ thay thế ông không
do lực lượng cánh tả thống trị mà là các lực lượng của tầng lớp quý
tộc truyền thống. Khi lên nắm quyền, Tổng thống Corazon Aquino và
những đồng minh lớn của bà tập trung hàng đầu vào việc khôi phục
các cấu trúc dân chủ Philippin trước thiết quân luật. Quan điểm chi
phối trong Dinh Tổng thống, một cố vấn hàng đầu giải thích, là “hãy
phá hủy bất cứ thứ gì mà tên độc tài đã xây dựng.”
Cấu trúc, tác nhân và các kết quả khác biệt
Thật ra, chế độ độc tài Marcos không xây dựng gì nhiều. Người kế
vị ông thừa hưởng một bộ máy quan liêu vẫn yếu và bị áp đảo bởi các
áp lực bảo trợ, một quân đội chia rẽ bè phái cao độ có ý định đảo
chính thường xuyên, và một nền kinh tế hỗn độn. Sự tương phản giữa
Hàn Quốc và Philippin rất rõ ràng. Park duy trì 18 năm ở vị trí tổng
thống, nhưng chế độ của ông theo nhiều cách vẫn tồn tại sau khi ông
chết. Marcos, ngược lại, duy trì quyền lực lâu hơn 20 năm một chút,
nhưng chế độ của ông thật sự tiêu tùng ngay khi ông sụp đổ.
Cùng với những hình ảnh trái ngược ở cả quan hệ nhà nước-xã hội
của Hàn Quốc và Philippin cũng như các mục tiêu cá nhân của Park và
Marcos, bài phân tích này đã cho thấy rõ hơn một hình ảnh trái ngược
tương đương trong các kết quả chính trị-kinh tế: phát triển kinh tế
nhanh chóng so với tình trạng mục ruỗng kinh tế mang tinh thần chủ
nghĩa tư bản thân hữu. Khi lý giải những kết quả khác biệt đáng kể
này, mức độ quan trọng tương đối của các yếu tố dựa trên cấu trúc so
với tác nhân là gì? Dù câu hỏi này không thể trả lời được một cách
chắn chắn, nhưng sẽ có ích khi suy đoán (bằng đặt tình huống giả thiết
ngược) về điều gì sẽ xảy ra nếu một người với tầm nhìn và mục tiêu
của Park lên lãnh đạo Philippin năm 1965, và một người với tầm nhìn
và mục tiêu của Marcos làm lãnh đạo Hàn Quốc năm 1961.
cảm giác của tôi, một Park người Philippin hẳn sẽ liên tiếp thất vọng
