Trong khi đó, các diễn biến chính trị phức tạp vẫn tiếp diễn. Nước Đức tiến
công Ba Lan và chiếm được một phần lãnh thổ rộng lớn. Chính phủ chúng
ta đã ký Hiệp ước Không xâm phạm với Đức. Molotov, trong bài diễn văn
nổi tiếng của ông ta, gọi Ba Lan là “cái quái thai của Hiệp ước Versailles”.
Hiệp ước ấy đã giải phóng vùng Tây Ukraina và Tây Belorussia, trước đây
bị Bạch vệ Ba Lan chiếm đóng. Quân đội Xô viết phải mau chóng tiến về
đường ranh giới chia cắt có trong thỏa thuận với nước Đức. Trước đó
chúng tôi đã tiến rất gần tới lãnh thổ Ba Lan; còn bây giờ, với một lệnh báo
động, chúng tôi bắt đầu vượt cái đường biên giới mà nay đã là của quá khứ.
Các đơn vị bộ binh của trung đoàn chúng tôi hành quân phía trước, còn
chúng tôi kéo pháo theo sau. Tôi còn nhớ hình ảnh một cột mốc biên giới
có sơn sọc trắng với con đại bàng Ba Lan bị xô ngã xuống đất, một làng
biên giới Ba Lan với những ngôi nhà trắng tinh theo một kiểu kiến trúc xa
lạ thời Trung cổ cùng một nhà thờ Thiên Chúa giáo. Những người Ba Lan
theo dõi cuộc xâm chiếm của chúng tôi một cách rầu rĩ và lo lắng. Thật sự
thì họ đang nghĩ gì nhỉ?
Những con đường lầy lội và các làng xóm Ukraina nghèo khổ với mái rạ và
những nông dân đi chân trần dần lộ ra sau cái làng Ba Lan giàu có và tinh
khiết ấy, hiển nhiên là một sự hào nhoáng bề ngoài. Người Ukraina sống rất
khốn khổ dưới ách cai trị của các pan. Chúng tôi có dịp nhận ra tất cả
những cái đó, sau khi chúng tôi trú chân tại một ngôi làng Ukraina. Rồi
chúng tôi tiếp tục tiến qua vùng đất Ba Lan cũ về phía Tây. Lần nghỉ đêm
đầu tiên. Một căn nhà Ukraina nghèo khổ : sàn bẩn, rác rưởi, gián, trẻ con
ăn bận trần truồng. Tôi bắt chuyện với một bé gái khoảng 10 tuổi, lục tìm
20 kopeck trong túi và đưa tặng cô bé như một vật lưu niệm. Em nghẹn thở
