Sau này tôi nghe kể rằng, năm 1942 ông rời khỏi trường, ra Mặt trận và làm
chỉ huy một trung đoàn pháo binh.
Trước khi thời tiết bắt đầu chuyển lạnh, chúng tôi phải hành quân rất nhiều,
diễu hành từ Moskvina Prospekt tới Izmailovski Prospekt và quay trở lại.
Đôi khi chúng tôi đi diễu hành vòng quanh khu Nhà thờ Ba ngôi. Mùa đông
tới, vụ tập diễu hành trên đường phố chấm dứt. Lò sưởi trong trường không
còn hoạt động, nên chúng tôi ngồi trong lớp quấn chặt mình dưới lớp áo
choàng. Nhưng mặc cho lạnh và đói, chúng tôi vẫn tiếp tục học chỉ duy
nhất môn tiếng Đức. Khi một giáo viên bước vào lớp, học sinh trực nhật
phải báo cáo cho ông bằng tiếng Đức.
Vào một ngày tháng Chín, tôi nhận được giấy triệu tập từ Chi đoàn
Komsomol (Đoàn Thanh niên Lenin) địa phương, mời tôi tới trụ sở của họ.
Tôi báo cáo với họ và chờ các mệnh lệnh tiếp theo. Nhưng chẳng có lệnh gì
hết! Tay Bí thư Komsomol quan sát bộ quân phục của tôi, cầm lấy tờ giấy
triệu tập, xin lỗi và nói rằng hình như đã có lầm lẫn gì đó và tôi được tự do
đi ra. Có lẽ, họ không biết tôi đã tham gia Trường Chuyên môn Pháo binh
nên cho rằng tôi đang ngồi không ở nhà.
Trường học vẫn rất quan trọng, nhưng quan trọng không kém là kiếm thêm
thực phẩm cho gia đình, đặc biệt cho mẹ và em trai Nikolai của tôi. Họ
không làm việc và cả hai đều nhận khẩu phần bánh mì ở mức tối thiểu.
Chúng tôi đã nhận ra quá muộn rằng cần phải kiếm thực phẩm dự trữ cho
mùa đông. Cả nhà cảm thấy cái đói đang tới gần. Tuy nhiên một ngày nọ,
trước khi Strelna bị quân Đức chiếm, Sergei Egorov và tôi tìm cách đi tới
đấy và đem về mỗi người một túi khoai tây. Chuyện ấy xảy ra như sau ....
Ngày 5 tháng Chín năm 1941, chúng tôi cầm theo hai bao tải rỗng và đi tàu
điện tới Strelna (dì Marusya của tôi sống ở đấy với gia đình, dạo trước
chiến tranh tôi thường ở lại nhà dì trong mùa hè). Từ cửa sổ tàu điện chúng
tôi không bắt gặp bất cứ công sự hay hệ thống phòng thủ nào bên đường, và
trên tàu chen chúc những thường dân vẻ mặt bình thản. Chúng tôi rời tàu ở
