gia súc, lắp tạm bợ những dãy giường tầng bằng gỗ cho hành khách. Các
quân nhân thậm chí không cần vé vẫn được lên tàu ấy. Tàu đi rất chậm,
dừng lại ở bất cứ ga nào để nhường cho những đoàn tàu quan trọng hơn
vượt qua. Toa của tôi không đến nỗi đông hành khách. Thật tuyệt khi được
ngủ trên chiếc giường ở tầng trên: cửa trượt cùa toa tàu luôn mở và không
khí tràn ngập mùi hương thơm ngát của hoa cỏ. Tổ quốc thân thương của
tôi! Điều duy nhất làm tôi buồn là tôi chỉ có mười lăm ngày phép, bất kể
thời gian đi về Leningrad có chiếm mất bao nhiêu đi chăng nữa.
Hai ngày sau tôi đã ở Maskva. Tôi ùa xuống metro và đi thẳng ra ga
Leningrad. Thật lạ rằng ở đấy không có cảnh xếp hàng trước quầy vé. Tôi
chìa tất cả giấy tờ của mình ra và chờ đợi được nghe câu trả lời quen thuộc:
“hết vé”. Nhưng tôi mua được vé ngay lập tức, và người soát vé bảo tôi đi
nhanh lên, bởi tàu đi Leningrad sắp khởi hành sau mười lăm phút nữa. Tôi
chạy xô tới tàu. Cảnh bị hành hạ khi di chuyển trên những toa tàu đông
nghẹt người đã kết thúc: tôi chui vào một khoang riêng thoải mái, đưa tôi
về thành phố quê hương.
Khi xuống tàu ở ga Maskva tại Leningrad, tôi suy nghĩ một lúc lâu xem nên
về nhà như thế nào. Đã ba năm rưỡi từ khi tôi rời thành phố, ba năm rưỡi
ấy như kéo dài vô tận. Chiến tranh đáng nguyền rủa chính là nguyên do.
Tôi rời thành phố khi còn là một cậu học sinh và quay về như một sĩ quan
đáng kính, một frontovik, với ba huân chương kiếm được trong chiến đấu.
Để chắc ăn, tôi hỏi thăm một khách bộ hành đường về Quảng trường
Pokrovskaia, lên một tàu điện và đi xuyên qua thành phố quê hương.
Những người trên tàu nhận ra tôi là frontovik và gần nửa số hành khách xô
tới quanh tôi, hỏi thăm về cha, anh hay con trai mình, những người đã ra
trận. Họ hy vọng tôi đã cùng phục vụ trong đơn vị của người thân mình,
hoặc nghe thấy tin gì về đơn vị của họ. Phụ nữ hỏi tôi xem khi nào người
thân của họ được quay về nhà. Một núi câu hỏi tới tấp trút xuống đầu tôi.
