đông – chúng tôi phải làm việc trong bất cứ điều kiện thời tiết nào. May
mắn cho chúng tôi, thời tiết miền Nam nước Đức cũng khá ôn hòa. Từ mùa
thu và cuối mùa đông cho tới dịp đầu năm mới mây đen thường tới từ Đại
Tây Dương, lúc này thường xuyên có mưa. Vào tháng Giêng và tháng Hai
trời có tuyết, theo sau là một mùa đông trời lạnh và khô ráo. Tuyết phủ trên
mặt đất chỉ trong vòng một tháng, đôi khi còn ngắn hơn. Khi đó trời suốt
ngày ấm áp, mặt trời chiếu sáng và đôi lúc có muỗi bay vo ve. Phụ nữ Đức
mở toang cửa sổ để giũ sạch nệm trải giường. Nhưng khoảng bốn hay năm
giờ chiều, khi mặt trời lặn trên dãy Alps thì trời bắt đầu se lạnh. Tới lúc đó
cánh phụ nữ Đức đi khép kín cửa sổ lại. Về đêm có sương giá buông xuống
mặt đất. Mùa xuân chỉ tới sớm nhất là vào tháng Ba.
Có lẽ chúng tôi đã may mắn khi được làm việc ngoài trời suốt ngày.
Rất nhiều tù nhân bị đưa đi lao động dưới các mỏ muối hay mỏ than hoặc
các xí nghiệp quân đội nằm ngầm dưới mặt đất. Đấy là chưa kể tới những
người phải đi xây dựng những nhà máy hay công trình bí mật và sẽ bị giết
hết sau khi công trình hoàn thành vì bị coi như những nhân chứng nguy
hiểm. Có rất nhiều người Đức và người Ý cùng làm việc với chúng tôi, họ
không đủ tiêu chuẩn để phục vụ trong quân đội do có khuyết tật tâm thần
hay thể xác. Trong số đó có ông già Sadori người Ý đến từ Sicily, người
suốt đời đã làm việc ở Đức. Tôi hỏi ông tại sao lại rời bỏ một quê hương
xinh đẹp như thế. Ông trả lời rằng làm một người nghèo thì không thể hạnh
phúc thậm chí ngay khi sống trên một đất nước xinh đẹp. Ông cũng bảo tôi
rằng ông cũng chỉ là một tù nhân như chúng tôi mà thôi. Trợ lý đốc công là
một gã Đức râu mép to lớn và đần độn, rất thù ghét chúng tôi. Những người
chuyên đặt biệt hiệu trong nhóm đặt cho hắn cái tên “chó săn”. Tôi luôn cố
tránh phải tranh luận với gã ngốc đó, nhưng không hiểu vì lý do gì đó hắn
vẫn tìm cách nói chuyện với tôi, tán dương các chiến thắng của người Đức.
Tới khi hắn bảo tôi rằng vũ khí của quân đội Đức có chất lượng tốt hơn của
người Nga thì tôi không thể nhịn được nữa và trả lời rằng với điều đó thực
tế chiến tranh sẽ trả lời. Hắn nổi giận và giơ nắm đấm trước mặt tôi. Một
