khi vừa rời bệnh viện để kịp hồi sức, sau đó chúng lại phải ra mặt trận.
Những tên lính đó có tính cách khác nhau và đối xử với chúng tôi cũng rất
khác nhau. Những tên còn trẻ bị đầu độc quá nhiều bởi sự tuyên truyền của
bọn Quốc xã, coi chúng tôi như kẻ thù và đối xử với chúng tôi rất tàn nhẫn.
Những đứa già hơn, đã từng chiến đấu ngoài mặt trận, coi chúng tôi cũng là
người lính như mình và đối xử tốt với chúng tôi mà không tỏ vẻ thù ghét.
Trong số đó cũng có những thằng tàn bạo (mắc bệnh xađích) thường tìm
mọi dịp để đánh đập tù nhân. Có lần một thằng xađích thực thụ lọt vào
trong đội gác-hắn thích lấy móng tay rạch mặt tù nhân chỉ vì những lỗi nhỏ
nhất. Tôi khiếu nại chuyện đó với tên hạ sĩ quan, người chỉ huy của nhóm
gác. Tên hạ sĩ mắng tôi rằng ngoài chiến trường còn phải đổ máu nhiều hơn
mà đâu có ai kêu ca. Nhưng có lẽ hắn cũng có nói với tên thú vật kia nên về
sau tên kia thôi không hành hạ tù nhân nữa. Bọn Đức trước hết coi tù nhân
như súc vật thồ, phù hợp với lao động chân tay nặng nhọc, nên chúng cũng
không muốn đánh đập chúng tôi để đến nỗi không làm việc nặng được nữa.
Ngoài ra chúng còn những lý do khác. Thực ra tham gia trong đội cảnh vệ
tại hậu phương luôn an toàn hơn đi đánh nhau ngoài mặt trận, nên bọn Đức
tìm mọi cách để giữ chỗ đứng của mình ở đây. Chúng biết là nếu để chúng
tôi than phiền lên tên thiếu tá, chỉ huy trưởng của khu đồn trú, người vẫn
hay tới đây kiểm tra, thì chúng rất dễ bị đưa ra ngoài mặt trận. Không phải
vì chúng thông cảm cho chúng tôi, mà chỉ vì mặt trận luôn thiếu lính tiếp
viện.
Bọn Đức cũng sợ lẫn nhau. Tên hạ sĩ sợ tên chỉ huy đồn trú; bọn lính
thì sợ tên hạ sĩ và sợ cả lẫn nhau. Khi chỉ có một tên lính canh áp giải
chúng tôi đi làm, hắn thường không bao giờ giơ chân đá chúng tôi, đôi khi
còn trò chuyện khá thân mật nữa. Nhưng khi có hai tên cùng đi áp giải thì,
thậm chí là những tên trước đó có thiện cảm nhất, cũng sẵn sàng la hét
chúng tôi, thúc giục chúng tôi làm nhanh hơn nữa, như thể cố ganh nhau
xem đứa nào làm tích cực hơn vậy. Cũng có những tên lính đôi lúc cố tỏ ra
mình là người có học. Một tên trong số đó có thái độ rất kiêu ngạo trịch
