ta có cảm giác tự do muốn bay đi đâu cũng được, tưởng chừng như mình có
thể đậu xuống một cành cây như chim, hoặc có thể bay thẳng ngay vào cửa
nhà ai đó và bay ra ngoài qua cửa sổ.
Khi bay về hướng Đông ra biển, tôi thấy vùng đất bị tàn phá bắt đầu từ
ngay xung quanh căn cứ. Các vết xe tăng, xe ủi đất, xe thiết giáp chở quân
chồng chéo trên nền đất đỏ của các ngôi nhà. Không sót lại một tàn tích nào
còn có thể đứng được cả. Chẳng mấy chốc, chúng tôi đã bay vượt qua các
làng mạc cũ và đến một vành đai trồng lúa rộng lớn nằm giữa Quốc lộ 1 và
bờ biển. Cánh đồng đầy hố bom đạn nhưng vẫn được cày cấy. Dân chúng
mặc áo bà đen quen thuộc của nông dân đang lom khom làm ruộng. Các tờ
truyền đơn rơi vương vãi đó đây trên các bờ ruộng hoặc bị ngập chìm trong
các vũng nước ngoài đồng. Anh bạn phi công giải thích đó là những tờ
truyền đơn tâm lý chiến. (Tính trung bình mỗi ngày tại tỉnh Quảng Ngãi,
quân Mỹ đã thả xuống cả triệu tờ như vậy).
Chúng tôi vượt qua một rặng cây ở rìa phía Đông của cánh đồng và
bay vào một khu vực có nơi ở tạm của khoảng hai mươi, ba mươi ngàn dân
cụm lại thành làng dọc theo một dải đất dài khoảng hai mươi và rộng bốn
cây số dọc bờ biển. Nhà cửa nằm dọc theo dải đất này cũng bị phá huỷ hầu
như không sót một nhà nào. Tại vùng duyên hải huyện Đức Phổ, khoảng
hai phần ba nhà ở là vách đất cốt tre, mái tranh và số nhà còn lại có tượng
đá, mái ngói đỏ. Có nơi, dù lính đã đốt cháy ngôi nhà nằm trên mặt đất, các
chỗ còn lại như sân sau, giếng nước, bờ rào, cổng đá, rặng cỏ, bụi trẻ vẫn
còn đứng nguyên. Ngôi nhà vốn là trung tâm của quang cảnh và nằm ẩn
dưới bóng cây đã biến đi đâu mất; chỉ còn sót lại nền nhà đầy tàn tro và xà
bần. Tại những lang bị pháo cối oanh tạc, máy bay ném bom và súng liên
thanh bắn phá, sự huỷ hoại xảy ra không có tính chọn lọc như vậy. Những
quả bom đã tác dụng đã phóng ra các mảnh thép xuyên và sóng chấn động;
nơi bom rơi, tác động hướng lên trên của lực nổ đã cắt cụt ngọn những cây
cọ, chỉ để lại thân cây trơ trụi, tuy đã bị xé nát vẫn còn hướng lên trời.
Mảnh bom đã cắt ngang nhiều thân cây hoặc cắt trụi cành lá, có nơi sức
bom nổ trốc toàn bộ cây và hất ra xa từ năm mươi đến một trăm mét. Tại
các nơi bị bom napan, đồng ruộng và sân nhà bị cháy đen, cây cối trụi lá
