Bắc Hà như Lập, chủ yếu để hưởng cái thú trầm ngâm của dân phố cổ
Hà Thành.
Bây giờ mình mới để ý nhiều đến những gì gọi là cá tính dân phố
cổ, ấy là tĩnh, thong thả và trầm ngâm. Dân phố cổ vốn là dân Kẻ Chợ
xưa, ra mặt ngoài xởi lởi ồn ào, chạy ngược ngước xuôi, nói năng bặm
trợn, khi thu vào phía trong ngõ phố người ta thèm biết bao nhiêu cái
tĩnh cái thong thả, và trầm ngâm cũng từ nỗi thèm khát ấy mà ra.
Mình đọc được một tài liệu nào đó nói rằng kiến trúc phố cổ bắt
đầu từ kiến trúc ba gian, bố trí thành nhiều lớp cách nhau bằng một
sân nhỏ. Khi con cái lớn lên, ngôi nhà ấy phát triển theo chiều cao và
chiều sâu, có nhà sâu tới hàng trăm mét. Sau này các ngôi nhà lớn ấy
trở thành một xóm dân cư, mỗi ngõ là một xóm. Cái xóm thiếu sáng
thiếu khí ấy tuồng như nằm dưới đáy cuộc sống, tĩnh lặng và bí mật.
Cái sân nhỏ xưa trở thành giếng trời, dân trong xóm chung nhau cái
giếng ấy như ở thôn quê chung nhau cái giếng làng vậy. Ấy là nơi
giao tiếp của cả xóm, rồi ai nấy thu về góc riêng nhà mình, tĩnh lặng
và bí mật.
Phố cổ Hà Thành mặt ngoài là phố thị, mặt trong là làng quê. Vào
ngõ thấy yên tĩnh lạ thường, ai nấy khép kín trong ngôi nhà nhỏ của
mình, đi nhẹ nói khẽ. Người trong xóm ít ai nói chuyện ồn ào, chào
nhau bằng nụ cười bằng mắt, thế là quá đủ. Ở phố cổ nhiều xóm
không có ngõ. Muốn vào nhà phía trong phải thông qua nhà ngoài.
Khách khứa đi qua nhà ngoài cứ thế mà đi, khỏi cần chào hỏi. Người
nhà cũng ít ai hỏi đi đâu đấy, vào đấy làm gì. Nếu khách đi qua nhà
người ta cứ nhìn ngắm lung tung, chào hỏi linh tinh thế nào cũng bắt
gặp cái nhìn khinh khỉnh khó chịu. Có lẽ những va chạm do chật
chội, những giao tiếp nặng tính xã giao không thích hợp với văn hóa
làng vốn là hồn cốt của phố cổ nên người phố ghét sự vồn vã đãi bôi
dù hàng ngày họ phải dùng nó mỗi khi nháo ra mặt ngoài kiếm sống.
