Ẩn trong tuyên bố nhạt nhẽo này là một khẳng định táo bạo. Các tác giả
của nghiên cứu này, dẫn đầu là nhà tâm lý học người Hà Lan, Ap
Dijksterhuis, đã đưa ra các luận điểm chứng minh rằng có những quyết
định tốt hơn là hãy để cho vô thức giải quyết. Nói cách khác, việc chủ động
tính toán để đưa ra các quyết định sẽ dẫn đến kết quả tồi tệ hơn là cập nhật
các thông tin liên quan rồi chuyển sự chú ý sang một điều gì đó và để cho
các tầng tư duy tiềm thức xử lý mọi việc.
Nhóm của Dijksterhuis đã tách biệt hiệu ứng này bằng cách cung cấp thông
tin cần thiết cho các đối tượng đang phải quyết định mua ô tô. Một nửa số
đối tượng được yêu cầu nghiên cứu thông tin rồi đưa ra quyết định tốt nhất.
Nửa còn lại bị phân tâm bởi các câu đố dễ dàng sau khi đọc thông tin, rồi
phải đưa ra quyết định mà không có thời gian để suy nghĩ một cách có ý
thức. Cuối cùng, nhóm bị phân tâm lại đưa ra quyết định đúng đắn hơn.
Quan sát các thí nghiệm của Dijksterhuis và cộng sự về việc giới thiệu
thuyết tư duy theo tiềm thức (unconscious thought theory – UTT), ta có thể
thấy nỗ lực trong việc hiểu được vai trò khác nhau giữa trạng thái có ý thức
và tiềm thức khi đưa ra quyết định. Xét ở cấp độ cao, lý thuyết này đề xuất
rằng đối với những quyết định yêu cầu áp dụng các quy tắc nghiêm ngặt,
con người sẽ phải dùng tới tư duy có ý thức. Ví dụ, nếu cần thực hiện một
phép tính, chỉ có ý thức của bạn mới có thể tuân theo các quy tắc số học để
cho ra kết quả chuẩn xác. Mặt khác, đối với các quyết định liên quan đến
lượng thông tin lớn và mơ hồ chưa rõ, thậm chí còn nhiều mâu thuẫn và
hạn chế, thì tư duy tiềm thức là lựa chọn thích hợp. UTT đưa ra giả thuyết
rằng, điều này là do thực tế vùng não có nhiều luồng truyền tải tế bào thần
kinh hơn, cho phép chúng truyền tải và sàng lọc được nhiều thông tin thông
qua các giải pháp tiềm năng hơn các trung tâm tư duy có ý thức. Theo lý
thuyết này, tư duy trong vô thức giống như một máy chiếc tính tại nhà mà
bạn có thể chạy các chương trình đã được lập trình cẩn thận nhằm biến
những câu trả lời chính xác thành các vấn đề hạn chế, trong khi tư duy tiềm
thức lại giống như các trung tâm dữ liệu rộng lớn của Google, trong đó các
