thường phản ánh nỗ lực có chủ đích suốt cả đời nhằm nâng cao hiệu suất
trong một lĩnh vực cụ thể.”
Đặc biệt, văn hóa Mỹ rất thích các tình tiết phi thường (“Các anh có biết
điều này dễ đến mức nào không?” Nhân vật của Matt Damon trong bộ
phim Good Will Hunting (tạm dịch: Chàng Will tốt bụng) đã dở khóc dở
cười khi anh nhanh chóng giải được bài toán khó từng khiến nhiều nhà toán
học hàng đầu thế giới bối rối). Ericsson đã đề xướng ngành nghiên cứu này,
và đến giờ nó đã được chấp nhận rộng rãi (trước dự tính
), khiến những
câu chuyện viển vông đó không còn được ưa chuộng. Muốn thành thạo một
công việc đòi hỏi về nhận thức thì bắt buộc phải có dạng thực hành đặc
trưng này – tuy nhiên, vẫn có một vài ngoại lệ đối với những thiên tài bẩm
sinh. (Cũng theo điểm này, Sertillanges có vẻ đã đi trước thời đại khi trình
bày lập luận trong cuốn The Intellectual Life: “Các thiên tài, bản thân họ
xuất sắc là vì họ đã đem tất cả năng lực của mình ra để dồn vào những gì
họ quyết định sẽ thể hiện hết sức.” Ericsson không thể nói hay hơn thế.)
12
Sau khi Malcolm Gladwell truyền bá ý tưởng về thực hành có chủ đích
trong cuốn sách bán chạy năm 2008 của mình có tựa đề Outliers: The Story
of Success (Những kẻ xuất chúng), ý tưởng này đã trở thành xu hướng
trong giới tâm lý (nhóm người nhìn chung luôn hoài nghi tất cả những gì
Gladwell đề xuất). Nhiều người đã chọc ngoáy giả thiết về thực hành có
chủ đích. Tuy nhiên, đa phần các nghiên cứu này đều không phủ nhận tính
cần thiết của thực hành có chủ đích, mà thay vào đó, chúng lại cố gắng
chứng minh rằng các yếu tố khác cũng đóng vai trò trong hiệu suất làm việc
của cấp chuyên gia. Trong một bài báo có tựa đề: “Vì sao hiệu suất làm
việc của các chuyên gia lại đặc biệt và không thể ngoại suy từ các nghiên
cứu về hiệu suất của người thường: Câu trả lời cho những lời chỉ trích”
được xuất bản trên tạp chí Intelligence 45 (2014): 81-103, Ericsson đã phủ
nhận nhiều nghiên cứu kiểu này. Trong bài báo, giữa nhiều luận điểm khác,
Ericsson lập luận rằng bản phác thảo thực nghiệm của các bài phê bình này
thường không hoàn thiện, bởi họ thường giả định rằng bạn có thể ngoại suy
