Ric Furrer là một thợ thủ công bậc thầy, các tác phẩm đòi hỏi ông phải
dành gần như cả ngày trong trạng thái chuyên sâu – chỉ một sơ suất nhỏ
trong quá trình tập trung cũng có thể phá hỏng hàng chục giờ nỗ lực. Ông
cũng tìm ra ý nghĩa lớn lao trong công việc. Làm việc sâu và một cuộc sống
tốt đẹp có mối liên hệ hết sức mật thiết và được chấp nhận rộng rãi khi
người ta quan sát thế giới của những người thợ thủ công. Matthew
Crawford giải thích: “Sự hài lòng khi được bộc lộ bản thân thông qua năng
lực thủ công là thứ giúp con người trở nên an yên và dễ chịu”. Và chúng ta
nên tin ông.
Nhưng khi chúng ta dời sự chú ý sang công việc tri thức, thì mối liên hệ
này lại trở nên mơ hồ. Một phần của vấn đề nằm ở sự rõ ràng. Những người
thợ thủ công như Furrer thường phải đối mặt với những thử thách trong
nghề tuy dễ định nghĩa nhưng lại khó thực hiện. Còn công việc tri thức lại
đổi sự rõ ràng để lấy sự mơ hồ. Chúng ta khó có thể phân định rạch ròi
những người lao động trí óc làm công việc gì và nó khác biệt như thế nào
so với những công việc còn lại: Vào những ngày tệ nhất, có thể tất cả công
việc tri thức đều quy về mớ e-mail và PowerPoint mệt mỏi, chỉ có bảng
biểu dùng trong slide là giúp chúng ta phân biệt được công việc này với
những công việc khác. Chính Furrer đã nhận ra sự nhạt nhẽo này khi ông
viết: “Thế giới của siêu xa lộ thông tin và không gian mạng khiến tôi thấy
nguội lạnh và chán ngán.”
Một vấn đề khác cũng khiến mối liên hệ giữa chiều sâu và ý nghĩa trong
công việc tri thức trở nên mờ nhạt là sự không hòa hợp trong việc cố gắng
thuyết phục những người lao động trí óc dành thêm thời gian cho các hoạt
động hời hợt. Như đã trình bày tỉ mỉ trong chương trước, chúng ta đang
sống trong một kỷ nguyên, nơi mọi thứ có liên quan tới mạng Internet đều
mặc định được hiểu là tân tiến và cần thiết. Những hành vi phá vỡ chiều
sâu như trả lời e-mail tức thì và sự hiện diện tích cực trên các phương tiện
truyền thông xã hội lại được tán dương, trong khi tránh né những xu hướng
này lại tạo ra sự ngờ vực. Sẽ chẳng ai đổ lỗi cho Ric Furrer vì không dùng
