- Nếubây giờ có cơ hội cầm quân đi đánh giặc, thầy chọn ai theo?
Khổng Tử đáp:
- Kẻ tay không mà bắt cọp, không thuyền mà lội qua sông, chết không
đáng tiếc, những kẻ ấy ta không cho theo cùng. Người ta cần là trước khi
lâm trận phải biết lo trước lo sau, suy tính thận trọng, phải cùng mọi người
vui vẻ bàn bạc, đảm bảo được thành công, những người đó ta mới cho theo.
Đây là xuất xứ của câu “Tay không bắt cọp”. Còn nguyên văn của câu
“Phú quý có thể cầu là:
Khổng tử nói: “Giàu sang phú quý mà có thể cầu được thì dù có phải
làm kẻ đầu sai thấp kém ta cũng làm. Nếu không thể giàu được thì ta chỉ
làm việc ta thích thôi.
Cái gọi là cắt nối đề chính là cắt câu nói trong kinh thư thành một đề
văn, đây là phương pháp hạn chế tư duy để đánh giá tài trí của thí sinh cao
thấp thế nào, dùng khuôn phép rèn luyện hàng ngày để huấn luyện thí sinh,
cho nên mặc dù nói bát cổ văn có không ít khiếm khuyết, nhưng tuyệt đối
không phải chỉ để dành cho riêng những người có trí tuệ cao. Làm tốt một
bài văn bát cổ còn khó hơn làm tốt một bài thơ luật, giống như là đeo gông
để múa mà còn phải ăn nhịp và có tư thế đẹp, đây chẳng phải là đòi hỏi bản
lĩnh lớn sao? Thi Đồng sinh thậm chí thi Hương, rất nhiều giám khảo đều
chỉ xem chương thứ nhất trong bảy thiên bát cổ, có lúc thậm chí chỉ xem
thiên thứ nhất đã quyết định thí sinh có trúng tuyển hay không, việc chấm
bài như vậy mang tính ngẫu nhiên rất lớn. Có trường hợp may mắn vừa
luyện qua trước đúng đề thi thì may mắn trúng tuyển, nhưng đại đa số
những người trúng đề đều là người trí tuệ cao siêu. Văn bát cổ là một trò
chơi kiểm tra thử thách IQ cao, những sĩ tử thông minh tài trí luôn luôn
đem phân nửa sức lực của mình để cân nhắc viết bài văn thế nào cho tốt,
những cái khác không quan tâm, có thông minh như thế nào cũng bị huấn
luyện theo một khuôn phép cứng nhắc, có lẽ đây chính là ước nguyện ban
