HẠT CÁT
N
gười ta phần đông quả quyết rằng phàm là truyện ngắn thì nó nhất
thiết phải có ý nghĩa giáo dục. Nhưng bao giờ cũng cứ có những anh chàng
kỳ quặc, phần nhiều lại chính là các nhà văn chứ không phải ai khác lại
không chịu phục tùng cái chân lý ấy một cách tuyệt đối. Những người như
thế quả quyết rằng có một số truyện ngắn, mặc dầu chẳng dạy dỗ độc giả
được gì nhưng chúng cho họ thấy cái đẹp của một hạt cát tý xíu nào đó có
thể khúc xạ ánh sáng mặt trời và biến nó thành vô vàn cầu vồng và hào
quang đủ màu đủ sắc.
Có một lần ngồi trên lan can đá một con đường cái miền Krưm, tôi đã
bàn đến chuyện ấy với một nhà văn có tuổi là người quen của tôi. Ngay
trước mặt chúng tôi, trên vệ đường đá răm thoai thoải, những bụi kim tước
chỉ nở hoa như những tia nước vàng dày đặc, còn sau chúng tôi, như một
vực thẳm màu xanh, Hắc Hải lấp lánh bốc khói. Biển đuổi vào bờ hàng
ngàn con sóng bạc đầu nho nhỏ. Những con sóng đi xiên xiên tứ phía đông
nam bờ và vì thế tiếng sóng vỗ bờ đổ xuống bãi tắm không thành từng đợt
thẳng ầm ĩ mà là sự đột nhập đều đều của những con sóng nhỏ chênh chếch.
- Tiếng sóng vỗ bờ này giống tiếng chân vịt Acsimét – Nhà văn có tuổi
nói. Ngày trước ông là một kỹ sư và vì thế ông thường sử dụng trong cuộc
sống cũng như trong văn của ông lối so sánh kỹ thuật. Bên trên những bụi
kim tước chi, những khu vườn nho kéo dài trên những khúc ngoặt lởm
chởm đá lửa. Ở đó, các thiếu nữ đội khăn vuông trắng buộc rất thấp, sát
lông mày, đang làm việc. Gió thổi phần phật những gấu váy mỏng bạc màu
của họ.
Một cô trong đám thiếu nữ vừa chạy vừa nhảy trên đường cái và rẽ dần
xuống biển. Cách chúng tôi mấy bước, cô vấp một cái, ngã xuống, vập chân
vào đá rất đau rồi vùng dậy, nhảy lò cò về phía lan can. Cô gái ngồi xuống
