dù vô ý thức thì chàng cũng đã không muốn ở ngoài hành lang lâu,
nơi mà quả thật chàng không có gì để tìm kiếm, và chàng không hề
có ý định hành hạ bất kỳ ai. Nhưng việc này xảy ra là vì chàng đã
quá mệt. Chàng cảm ơn họ đã làm chấm dứt tình trạng oái oăm, và
rất mừng nếu rồi đây người ta quy trách nhiệm vì chỉ nhờ thế chàng
mới có thể ngăn chặn, để người ta không xuyên tạc về sự ứng xử của
chàng. Việc chàng đã gây nên chỉ là do sự mệt mỏi, không vì cái gì
khác. Sự mệt mỏi này là do chàng chưa quen những cuộc thẩm vấn.
Bởi vì chàng chưa ở đây lâu. Nếu rồi đây có được ít nhiều kinh
nghiệm thì những việc như thế sẽ không xảy ra nữa. Chắc chắn
chàng đã chấp hành những cuộc thẩm vấn quá nghiêm chỉnh, nhưng
việc đó không phải là khuyết điểm. Chàng đã phải trải qua hai cuộc
thẩm vấn liên tiếp, một cuộc ở chỗ Bürgel, cuộc kia ở chỗ Erlanger;
chủ yếu cuộc đầu tiên đã làm cạn kiệt sức chàng, vì cuộc thứ hai
không diễn ra lâu, Erlanger chỉ yêu cầu chàng một sự giúp đỡ nhỏ,
nhưng cả hai cuộc cộng lại thì vẫn là nhiều hơn so với số lượng mà
một lần có thể chịu đựng được. Ngần ấy cuộc có lẽ đối với người
khác, tỉ như đối với ngài chủ quán là nhiều. Sau cuộc thâm vấn thứ
hai thì chàng đã khật khưỡng, giống như cơn say vậy, bởi vì chàng
như bị mây mù vây bọc, mới thấy và lần đầu tiên nghe hai ngài này,
mà lại còn cần phải trả lời họ nữa. Các việc, trong chừng mực có thể
đánh giá được, đã diễn ra tốt đẹp, chỉ sau đó mới xảy ra chuyện bất
hạnh này, nhưng không thể kết tội chàng sau những việc đã qua.
Tiếc rằng chỉ Erlanger và Bürgel là có thể thật sự biết về chàng đang
ở trong trạng thái như thế nào, và rõ ràng lẽ ra họ đã quan tâm, ngăn
ngừa được việc xảy ra, nhưng sau khi nghe thẩm vấn, Erlanger cần
phải đi ngay, ông ta cần phải trở lại Lâu đài, còn Bürgel thì có lẽ đã
ngủ vì mệt mỏi qua các cuộc thẩm vấn, ngài đã ngủ bỏ qua việc
phân phát hồ sơ tài liệu vậy thì K. làm sao đủ sức chịu đựng? Nếu K.
cũng có được khả năng để ngủ như thế, chàng đã vui sướng tận
hưởng rồi, và sẵn sàng từ bỏ mọi sự nhòm ngó đã cấm vào diễn biến
của các sự việc, hơn nữa chàng cũng ở trạng thái không thể nhìn