mặc chúng. Dù tâm có tăm tối hay tỏa sáng, đừng bám vào những trạng thái đó.
Cứ tiếp tục ngồi thiền hay đi thiền, và tiếp tục nhận biết điều gì đang xảy đến,
không dính mắc hay mê thích gì về nó. Đừng làm mình khổ vì những tình trạng
này của tâm. Đôi lúc tâm phấn khích, hoan hỷ. Đối lúc nó xìu sầu, buồn chán. Có
lúc sướng, có lúc khổ. Có lúc bí tắt, gặp trở ngại. Thay vì nghi ngờ gì về chúng,
chỉ cần hiểu rõ rằng chúng chỉ là những trạng thái vô thường của tâm, và rằng bất
cứ thứ gì thể hiện lên chỉ là do các nguyên nhân đang chín muồi. Ngay giây khắc
này, trạng thái này đang thể hiện trong tâm—đó là thứ chúng ta cần nên nhận
biết.
--------
Học trò: Khi thiền chúng ta có nên nhắm hai mắt lại để không nhìn thấy trần
cảnh bên ngoài, hay là chúng ta cứ tự nhiên nhìn mọi sự vật?
Ajahn Chah: Khi chúng ta mới bắt đầu tập thiền, tốt nhất chúng ta nên tránh
xa mọi sự vật tác động vào các giác quan, vì vậy tốt hơn nên nhắm mắt khi thiền
tập. Nhờ không nhìn thấy những sự vật đối tượng có thể tác động đến ta, chúng ta
có thể xây dựng sức mạnh của tâm. Khi tâm được vững mạnh thì chúng ta có thể
mở mắt như bình thường, và bất cứ thứ gì chúng ta nhìn thấy cũng khó quấy động
chúng ta. Nhắm hay mở lúc này không thành vấn đề.
Khi ta nghỉ ngơi, chúng ta thường hay nhắm mắt. Ngồi thiền với hai mắt
nhắm lại là sự an trú đối với một người thiền tập. Chúng ta tìm thấy sự thú vị và
nghỉ ngơi trong tư thế đó. Nhưng nếu chúng ta không thể nhắm mắt, liệu chúng ta
có thể đối diện và xử lý mọi sự vật đối tượng hay không? (Đó mới là vấn đề). Khi
chúng ta ngồi nhắm mắt, chúng ta có được lợi lạc từ tư thế đó. Khi chúng ta mở
mắt, chúng ta có thể xử lý mọi thứ chúng ta gặp thấy. Mọi thứ không vuột khỏi
tầm tay—thì chúng ta chẳng mất gì. (Chúng ta luôn có thể nhận biết về mọi thứ).
Nhưng về căn bản thì chúng ta chỉ đang xử lý mọi thứ (với hai mắt mở). Khi
chúng ta quay lại ngồi thiền, chúng ta thực sự có thể phát triển trí tuệ lớn hơn,
thâm sâu hơn.
Đó là cách chúng ta tiến triển trong việc tu tập. Khi chúng ta đạt đến trình độ
thiện thạo, việc nhắm mắt hay mở mắt cũng chẳng khác nhau. Tâm không thay
đổi hoặc bị lung lạc. Suốt thời gian trong ngày, sáng, trưa, chiều, tối, trạng thái
tâm đều như nhau. Chẳng có gì có thể lay chuyển cái tâm. Khi sướng khởi sinh,
