biết cách mọc cong ra hướng khác để tránh chướng ngại bóng cây to đang phủ
trên đầu chúng. Hễ khi nào gặp chỗ kẹt, đông đúc, khó mọc lên, chúng sẽ tự bẻ
cong mình để mọc lên theo hướng khác.
Chỗ này là Giáo Pháp, chúng ta không cần phải nhìn hết cả vùng cây cỏ
chen nhau. Người nhạy bén khôn khéo sẽ nhìn thấy Giáo Pháp ở đây. Cây cối tự
nhiên vốn chẳng biết gì, chúng chỉ sinh diệt theo lẽ tự nhiên, nhưng chúng cũng
đủ biết cách lớn lên và tránh xa nguy hiểm, khổ đau, chúng biết mọc lên theo
hướng thích hợp để sống còn và tránh khỏi chướng ngại, khó khổ. (Chúng đáng
để ta học theo, hay ta đáng để chúng học theo?)
Những người biết quán chiếu cũng giống như cây. Họ xuất gia đi tu bởi họ
muốn tránh bỏ và vượt qua những khổ đau. Điều gì làm chúng ta khổ đau? Nếu
chúng ta chịu khó lần mò vào bên-trong chính mình, chúng ta sẽ tìm ra câu trả
lời. Điều làm ta khổ là thứ ta thích và thứ ta không thích. Khổ là từ đó. Nếu thói
tâm thích và không thích là nhân gây ra khổ thì ta đừng đi gần với chúng. Tại sao
chúng ta phải mê thích hay ghét bỏ những thứ có điều kiện?.. chúng chỉ là giả
hợp và không chắc chắn. Khi chúng ta đi hướng theo Phật thì mọi sự ưa ghét đều
đi đến chấm dứt. Đừng quên lý tu chỗ này. Và cả sự chịu khó kiên nhẫn. Chỉ cần
hai điều này là đủ. Nếu chúng ta hiểu được như vậy thì rất tốt.
Thực ra trong đời tu của tôi, tôi không có được nhiều sự chỉ dạy từ sư phụ
của tôi, không được nhiều như những gì các thầy nhận được từ tôi và các sư thầy
khác. Tôi không có nhiều sư thầy. Tôi thụ giới ở một ngôi chùa làng và sống
trong một chùa làng khác trong nhiều năm. Trong tâm tôi, tôi đã quyết chí tu tập,
tôi muốn tu giỏi, tôi muốn tu. Trong những chùa đó không ai chỉ dạy giáo lý gì
cả, nhưng khát vọng tu tập của tôi vẫn dâng cao. Tôi đi đây đó và tìm tòi. Tôi có
tai và tôi lắng nghe, tôi có mắt và tôi nhìn. Mỗi khi nghe thấy ai nói gì, tôi tự
nhắc mình: ''Không chắc''. Mỗi khi nhìn thấy gì, tôi tự nhắc mình: ''Không chắc'';
hoặc mỗi khi lưỡi tôi nếm thấy vị ngọt, vị chua, mặn, ngon, dở; hoặc mỗi khi tôi
cảm thấy dễ chịu hay khổ đau trong thân này, tôi đều tự nhắc mình: ''Đó là không
chắc!''. Và nhờ vậy tôi sống được với Giáo Pháp.
Sự thật thì tất cả đều không chắc chắn, nhưng dục vọng của chúng ta muốn
mọi thứ là chắc chắn. Vậy ta làm gì được? Ta phải biết kiên nhẫn. Điều quan
trọng nhất là khanti: tính chịu khó kiên nhẫn. Đừng đánh mất Phật trí, Phật trí tôi
