gọi ở đây là cái thuộc tính ''không chắc chắn'' trong tất cả mọi thứ mọi sự– đừng
lãng quên chân-lý này, đừng bỏ quên lẽ- thực này.
Có lúc tôi đi thăm những di tích và chùa chiền cổ xưa được thiết kế bởi
những kiến trúc sư và nghệ nhân thời hoàng kim thuở xưa. Một số nơi đã bị nứt,
bị đổ. Bạn tu của tôi đi cùng có thể nói: ''Thiệt là đáng trách, sao những chỗ linh
thiêng đẹp đẽ này lại bị nứt đổ như vậy''. Tôi bèn nói rằng: ''Nếu mọi thứ không
vô thường, không nứt đổ, không tàn hoại như vậy thì đâu có Phật hay Phật giáo
hay Phật Pháp để làm gì. Mọi thứ đều vô thường và tàn hoại là đúng với giáo lý
của Đức Phật''. Thực tình, một mặt nào đó lòng tôi cũng thấy u buồn bâng khuâng
với cảnh tàn tạ nứt bể của các di tích, nhưng tôi cố gạt cái cảm xúc đó qua một
bên và nói ra lẽ thật như vậy, nói vậy sẽ có ích hơn cho những người bạn của tôi,
và cho chính bản thân tôi. Dù trong lòng tôi cũng thăm thẳm buồn trước cảnh tàn
tích tiêu điều đó, nhưng tôi vẫn giữ mình ngã theo cái lẽ thực của Giáo Pháp.
''Nếu không nứt đổ như vậy thì có lẽ không có Phật!''
Nếu mọi thứ không vô thường thì đâu cần có Phật để chỉ dạy về lẽ vô
thường. Tôi nói mạnh như vậy vì lợi ích của các bạn của tôi...có lẽ họ chẳng lắng
nghe, nhưng tôi vẫn đang tự lắng nghe điều mình nói.
Đây là một cách để coi xét mọi sự, cách này rất rất hữu ích. Chẳng hạn, có
người nhảy vô nói rằng: ''Này sư ông, thầy biết gì không, họ nói thầy như vầy,
như vậy'', hoặc
''Ông kia nói thầy như này, như nọ''... Nhiều người vừa nghe vậy có thể nổi
tức lên. Ngay sau khi nghe người ta chê hay phê bình mình, nhiều người nổi giận
càng lúc càng mạnh. Nhiều lúc mới nghe đã muốn trả đũa, trả thù... nhưng nếu
như chịu suy xét thì có thể nhận ra rằng: có thể họ nói với một ý nghĩa khác chứ
không phải chê bai mình.
Và đó cũng là một trường hợp về sự ''không chắc chắn''. Chưa biết chắc, tại
sao ta phải vội tin theo những lời như vậy? Tại sao chúng ta đặt lòng tin quá
nhanh vào những lời người khác nói như vậy? Khi nghe thấy gì, chúng ta cứ ghi
nhận, nhẫn nhịn, nhìn lại vào vấn đề đó một cách kỹ càng... cứ thẳng thắn với
mình.
Không phải bất cứ thứ gì nhảy vào đầu chúng ta thì chúng ta có thể ghi nó ra
thành sự thật. Cứ nghĩ sao nói vậy là chưa chắc đúng. Lời nói ra mà không xét
