tác động bởi con người. Ví dụ sự thật ‘mặt trời mọc hướng đông và lặn hướng
tây’ là không liên quan gì đến con người. Dù chúng ta buồn hay vui, sống hay
chết, sự thật đó vẫn là sự thật).
Nếu chúng ta lột bỏ hình tướng giả lập của thế tục và nhìn thấy sự thật siêu
việt, thì chúng ta nhìn ra chẳng có thứ gì ở đó. (Mọi thứ chỉ là giả lập). Ở đó đơn
giản chỉ là những tính chất tự nhiên của vũ trụ- bắt đầu từ sinh, khúc giữa là biến
đổi, khúc cuối là chấm dứt. Tất cả chỉ có vậy. Nếu chúng ta nhìn thấy được mọi
thứ chỉ là như vậy, thì đâu có khó khổ gì khởi sinh. Nếu chúng ta hiểu biết sự thật
đó thì chúng ta sẽ được hài lòng và bình an.
Khi có phiền não khởi sinh là khi chúng ta suy nghĩ giống như năm người
bạn tu khổ hạnh của Phật thời đó. Thực ra họ theo Phật để tu và làm theo những
gì Phật làm. Đến khi thấy Phật thay đổi cách tu, họ chẳng hiểu Phật đã nghĩ gì
hay đã biết gì mà làm vậy. Họ tự đoán rằng Phật đã từ bỏ con đường tu và bắt đầu
quay trở lại đời sống hưởng lạc. Nếu chúng ta ở trong hoàn cảnh đó có lẽ chúng
ta cũng nghĩ giống như họ, và do vậy không có cách nào sửa chữa được chúng ta.
Chúng ta cố thủ những cách cổ hủ và thấp hèn mà cứ nghĩ mình đang theo cách
cao siêu. Họ nghĩ Phật bỏ tu bỏ cuộc, sau biết bao nhiêu năm tu hành cực khổ và
giờ đã lạc lối.
Do vậy tôi nói rằng hãy cố tu và nhìn vào kết quả tu tập của mình. Đặc biệt
khi các thầy không chịu nghe theo tu theo, đặc biệt khi có sự bất đồng. Nếu
không có bất đồng thì không có vấn đề khó khăn, mọi thứ đều trôi chảy. Nếu có
bất đồng, mọi thứ không trôi chảy, các thầy tạo dựng một cái ‘ta’ và mọi thứ trở
nên cứng trơ, giống như một đống chấp thủ. Chẳng có cho và nhận gì hết.
Hầu hết các Tỳ kheo và người tu đều có xu hướng như vậy. Cái gì họ đã
nghĩ trước kia giờ họ tiếp tục nghĩ vậy. Họ từ chối thay đổi, họ không thèm suy
xét, không chịu quán chiếu. Họ cứ nghĩ mình đúng nên không thể sai, nhưng thực
sự thì ''cái sai luôn nằm trong cái đúng''; nhưng hầu hết mọi người không biết
điều đó. Quý vị hay từ chối: “Nghĩa là sao? Điều này là đúng mà''... nhưng nếu có
ai nói nó không đúng thì bạn không chịu thua, bạn nổi dóa lên và cãi liền. Kiểu
đó là gì? Đó là Ditthi-māna... Ditthi có nghĩa là “cách nhìn, quan điểm”, māna là
“sự dính kẹt hay chấp thủ theo quan điểm đó”. Như vậy là tà kiến. Nếu chúng ta
muốn gán cho một điều gì đúng vào những người khác, thì điều đó trở thành sai.
Có thể đúng với anh nhưng đâu có đúng với người khác. Cứ chấp thủ vào cái
