Sự tỉnh-giác chúng ta gọi là ''Buddho'' [Phật] cũng giống như cha mẹ của
đứa trẻ. Cha mẹ là thầy của đứa bé, chỉ dạy đứa bé. Do vậy mỗi lần cha mẹ cho
đứa bé chạy nhảy lung tung thì tự nhiên cha mẹ phải để mắt chú tâm đến nó, phải
tỉnh giác canh chừng nó đang làm gì, nó chạy, nó đi, nó bò ra sao.
Nhiều lúc, bạn quá khôn lanh và có quá nhiều ý tưởng tốt. Đến khi dạy trẻ
con, có thể bạn suy nghĩ rất nhiều thứ nhiều cách sao cho tốt nhất cho đứa trẻ;
nhưng bạn càng dùng nhiều thứ nhiều cách thì đứa trẻ càng đi lệch khỏi mục tiêu
mà bạn muốn nó đạt đến đó. Bạn càng cố chỉ dạy, nó càng đi lệch xa, đến một lúc
nó hoàn toàn đi trệch đường, và coi như bạn không thể nào dạy nó lớn khôn theo
một cách đúng đắn được nữa.
Trong việc huấn luyện cái tâm, điều quan trọng là phải vượt qua những nghi
ngờ. Sự hoài nghi và sự không chắc chắn là những chướng ngại mạnh bạo nhất
mà chúng ta phải đối diện xử lý. Cần phải điều tra suy xét kỹ về ba cái gông cùm
trói buộc. Ba đó là (i) quan điểm về cái ta hay thân kiến (sakkāya-ditthi), (ii) sự
tin tưởng mù quáng hay sự mê tín vào các nghi lễ, tục lệ, nghi thức cúng bái
(sīlabbata-parāmāsa), và (iii) sự nghi ngờ (vicikicchā). Điều tra suy xét về ba
gông cùm này là cách những bậc thánh nhân (ariya-puggala) thoát khỏi những
ràng buộc dính mắc. Nhưng bước đầu quý vị chỉ có sự hiểu biết từ kinh sách –
quý vị còn thiếu trí tuệ minh sát để nhìn thấy bản chất bên trong của mọi thứ
đúng như chúng thực là. Điều tra suy xét về gông cùm thân-kiến là cách vượt qua
sự ngu si nhận lầm thân này là một cái ‘ta’. Điều này bao gồm sự chấp thủ thân
mình như một cái ‘ta’, hoặc chấp thân của người khác là cái ‘ta’ cố định của họ.
Sự coi thân là cái ‘ta’, đó là thân-kiến (sakkāya-ditthi), là một sự dính chấp thủ
sai lầm. Quý vị cần phải điều tra rõ về cách nhìn tà kiến này, điều tra cho đến khi
quý vị đạt đến một sự hiểu biết mới và có thể nhìn rõ sự thật rằng: ‘sự dính chấp
vào thân này là một sự ô nhiễm nặng trong tâm’, và nó cản trở cái tâm con người
đạt đến những trí tuệ để nhìn sâu vào sự thật Giáo Pháp.
Vì lý do này nên các sư thọ giới ở chùa thường hướng dẫn cho những sa-di
hoặc những người khác về cách suy xét điều tra về năm đối tượng thiền: tóc,
lông, móng, răng và da (kesā, lomā, nakhā, dantā, taco). Họ phải thực tập việc
suy xét đó trước khi họ có thể được thọ giới thành Tỳ kheo. Đó là quán xét và
điều tra về bản chất của những bộ phận của thân, sau khi điều tra suy xét, chúng
ta thể hiểu biết rõ về cái quan điểm ‘chấp thân’ của mình là sai lầm như thế nào.
