Một khía cạnh quan trọng khác là phải duy trì việc tu tập sự chánh-niệm một
cách đồng đều trong mọi tư thế của thân, tức là phải duy trì sự tu chánh-niệm
trong tất cả bốn tư thế: đứng, đi, ngồi, nằm. Không phải chỉ khi ngồi trên chiếu
thiền mới ta tập luyện sự chánh-niệm, đừng hiểu lầm như vậy. Đừng coi chỉ có tư
thế ngồi mới là tư thế tu tập sự chánh niệm. Nghĩ vậy là sai. Đâu phải định và tuệ
chỉ khởi sinh trong giờ ngồi thiền chính thức. Quý vị có thể ngồi thiền nhiều giờ
trong một ngày, điều đó không sao—nhưng quý vị phải tập luyện sự chánh-niệm
một cách liên-tục trong mọi tư thế, phải tu tập sự tỉnh-giác liên-tục và không-
gián-đoạn. Khi nào mất sự tỉnh giác hãy thiết lập lại ngay và cố giữ sự liên tục sự
có mặt của nó. Đây là cách tu để tiến nhanh. Trí tuệ sẽ đến nhanh. Đó là cách để
quý vị trở nên có trí tuệ. Đó là trí khôn để hiểu biết được những đối tượng giác
quan và cách chúng tác động vào cái tâm. Quý vị dùng trí khôn này để hiểu biết
những trạng thái của mình và huấn luyện tâm biết cách buông bỏ. Đây chính là
cách quý vị cần hiểu về cách huấn luyện cái tâm. Phải có cách hiểu như vậy.
Ngay cả khi nằm xuống để ngủ, quý vị liền cố định sự chú tâm vào hơi thở vào-ra
cho đến khi quý vị ngủ đi, và tiếp tục cố định sự chú tâm vào hơi thở vào-ra ngay
sau khi ngủ dạy. Như vậy chỉ có một quãng thời gian ngắn lúc quý vị ngủ rất sâu
là quý vị không có ý thức tỉnh giác mà thôi. Còn những lúc còn lại trong một
ngày, quý vị luôn luôn có tỉnh giác và tu tập sự tỉnh giác. Quý vị phải dồn hết
năng lượng vào việc tu tập sự tỉnh-giác và chánh- niệm như vậy.
Khi đã tu tập sự tỉnh giác, càng tu tập nhiều, tâm càng tỉnh thức, cho đến
một lúc quý vị sẽ đạt đến mức quý vị dường như không còn ngủ nữa. Chỉ có thân
ngủ nghỉ, còn tâm thì vẫn luôn tỉnh thức và tỉnh giác ngay cả khi thân đang ngủ
nghỉ. Lúc đó quý vị duy trì cái sự-biết xuyên mọi lúc mọi nơi. Ngay khi thức dậy,
sự chánh-niệm có mặt ngay ở đó từ lúc tâm rời khỏi trạng thái ngủ và lập tức nắm
bắt một đối tượng mới đầu tiên trong ngày. Quý vị luôn có chú tâm và quan sát.
Ngủ là một chức năng của thân. Nó giúp thân nghỉ ngơi. Thân cần phải nghỉ ngơi,
nhưng vẫn luôn có mặt cái sự-biết quán sát cái tâm. Sự tỉnh-giác đó được duy trì
xuyên suốt ngày và đêm.
Do vậy, ngay cả khi quý vị nằm xuống và ngủ đi, dường như tâm không đi
ngủ. Nhưng ta không cảm thấy mệt mỏi và thèm ngủ. Ta vẫn luôn tỉnh thức và
chú tâm. Đó chính là lý do quý vị khó mà nằm mơ nằm mộng gì trong thời gian
tu tập nhiệt thành như vậy. Nếu có mơ thì đó có thể là dạng mộng-ảnh (supina
