Ajahn Chah: Người ta nói về căn tính hay tính khí (carita), nó nghĩa là gì?
Tỳ kheo A: Tính khí? Con không chắc, con không giải đáp hết được chỗ
này, thưa thầy.
Ajahn Chah: Tâm là một căn, căn tính là một căn, và trí khôn là một căn
khác. Vậy làm sao chúng ta tu tập với điều này? Chúng ta quán xét về chúng. Họ
nói về chúng ra sao? Có người có căn tính tham, có người có căn tính sân, có
người căn tính si, có người có căn tính thông minh... vân vân. Căn tính hay tính
khí được quyết định bởi những trạng thái tâm ở đó tâm thường xuyên dính vào và
thường xuyên bộc lộ ra. Có người luôn nổi sân và bộc lộ tính sân; có người luôn
tham lam và luôn bộc lộ tính tham. Thực ra, tất cả chỉ là do cách nói để chỉ về
những đặc tính của tâm, nhưng những đặc tính đó có thể được quy coi là cái tính-
khí riêng của người này hoặc người khác.
Thầy đã là Tỳ kheo được sáu năm. Có lẽ thầy đã từng chạy theo những ý
nghĩ và trạng thái tâm của mình nhiều lắm rồi – chúng ta cứ chạy theo tâm đã
nhiều năm lắm rồi. Có nhiều Tỳ kheo muốn đi sống và tu một mình, và tôi chẳng
có gì để phản đối điều đó. Nếu thầy nào muốn đến đâu để sống tu một mình thì
cứ đi. Nhưng nếu thầy nào muốn ở lại sống tu với tăng đoàn trong chùa này thì
cứ ở lại. Cách nào cũng không sai – nếu thầy không suy xét một cách sai lạc, nếu
thầy biết suy xét một cách khôn khéo. Nếu thầy sống tu một mình và dính vào
những ý nghĩ sai lạc, điều đó không giúp thầy có được ích lợi gì từ việc sống tu
một mình đó. Nơi thích hợp nhất để tu thiền là nơi yên tĩnh và bình an. Nhưng
nếu không có những nơi thích hợp như vậy, thầy phải biết cẩn trọng học cách biết
hài-lòng, nếu không thì sự tu thiền của thầy sẽ chết chắc. Nếu không thầy sẽ gặp
toàn rắc rối. Cũng từ lý này, các thầy cũng nên thực sự cẩn trọng, dùng năng
lượng và ý thức tỉnh giác để tu tập, đừng tiêu tốn năng lượng và ý thức vào những
việc như: luôn tìm thầy này thầy nọ để học đạo, luôn tìm nơi này nơi nọ mình
nghĩ thích hợp cho việc tu thiền. Hãy gom những ý nghĩ lại và hội tụ những năng
lượng lại. Rồi hướng sự chú-tâm vào bên-trong và duy-trì sự ý thức tỉnh-giác vào
ngay cái tâm này. Hãy dùng những giáo lý này để quán sát và điều tra cái tâm
liên- tục trong một thời gian dài. Đừng bỏ lơ việc quán sát và điều tra, hãy duy trì
chúng như một chủ-đề thiền quán vậy. Hãy nhìn kỹ, coi xét những lời tôi nói về
“tất cả mọi thứ hữu vi đều luôn thay đổi và vô thường”. Lẽ vô-thường là cái để
người tu điều tra quán xét xuyên suốt mọi lúc mọi nơi. Chẳng bao lâu các thầy sẽ
