lưng tôi đau, tôi đau ê ẩm khắp người''. Họ nói vậy và bỏ cuộc luôn, họ không
quay lại thiền tập nữa, bởi họ nghĩ họ không thể tập được.
Nhưng thực ra sự định tâm (samādhi) đâu phải là ngồi. Định đâu phải là đi.
Định đâu phải là đứng hay nằm. Ngồi, đi, nằm, đứng, nhắm mắt, mở mắt, đó chỉ
là những hành động mà thôi. Nhắm mắt không nhất thiết có nghĩa là người đó
đang tu tập sự định tâm (thiền định). Nhắm mắt nhiều khi chỉ có nghĩa người đó
đang buồn ngủ và đờ đẫn. Nếu ngồi nhắm mắt mà ngủ gục, đầu gục qua gục lại
và miệng há hốc, thì đó đâu phải là đang ngồi thiền đạt định. Đó chỉ là ngồi nhắm
mắt. Định là định, sự nhắm mắt chuyện khác. Định đích thực có thể được tu tập
với mắt nhắm hay mắt mở, đâu nhất thiết phải nhắm mắt. Định vẫn có thể tu đạt
được khi bạn đang ngồi, đang đi, đang nằm, đang đứng.
Định (samādhi) có nghĩa là tâm được tập trung một cách vững chắc, với một
sự chú tâm chánh niệm bao-trùm, với giới hạnh, và với sự cẩn trọng. Chúng ta
thường trực ý thức biết rõ sự đúng và sự sai, thường trực quán sát tất cả mọi điều
kiện (trạng thái) đang khởi sinh trong tâm. Khi tâm phóng nghĩ về điều gì, nó
đang có trạng thái sân hay tham, chúng ta ý thức biết rõ về điều đó. Ta luôn tỉnh
giác biết điều đang xảy ra. Một số người dễ nản chí: ''Tôi tu không được đâu.
Ngay khi tôi ngồi xuống, tâm trí tôi đã nghĩ đến nhà cửa. Thiệt là ác vậy đó.
[tiếng Thái: bahp: ác, xấu]''. Nói nghe lạ thiệt! Nếu thiền mà ác thì có lẽ Phật đã
không thành Phật. Phật đã bỏ ra năm năm trời để chiến đấu với cái tâm của mình,
cái tâm luôn nghĩ đến nhà cửa và gia đình. Mãi đến sau sáu năm Phật mới tỉnh
thức giác ngộ.
Nhiều người nghĩ những ý nghĩ khởi sinh bất ngờ là xấu hay ác. Nhiều lúc ta
có một xung động muốn giết ai đó. Nhưng ta chỉ ý thức về điều đó ngay khoảng
khắc sau đó, ta nhận ra việc giết hại là sai, do vậy chúng ta ngừng lại và giữ giới
hạnh. Vậy trong cái ý nghĩ đó có sự nguy hại không? Quý vị nghĩ sao? Hoặc nếu
ta có một ý nghĩ lấy trộm cái gì, những ngay sau đó ta quán chiếu lại biết đó là
điều sai trái nên ta không làm—vậy ý nghĩ đó có phải là nghiệp xấu hay không?
Không, không phải mỗi lần chúng ta có một xung động hay ý nghĩ là ta lập tức
tạo nghiệp xấu. Nếu ý nghĩ (xấu) nào cũng đồng thời tạo nghiệp xấu thì lấy đâu ra
con đường giải thoát? Xung động chỉ là xung động; sự thôi thúc chỉ là sự thôi
thúc; những ý nghĩ chỉ mới là ý nghĩ thoáng khởi lên. Ngay khoảng-khắc đầu
tiên, ta chưa tạo ra nghiệp gì cả. Trong khoảng-khắc thứ hai sau đó, nếu chúng ta
