xuống hố sâu vực thẳm. Giáo Pháp mà chúng ta cần phải nhìn thấy và hiểu biết
có thể được tìm thấy ngay bên trong chúng ta, trong mỗi khoảng khắc thời gian,
trong mọi lúc hiện thời. Khi thấy ai sinh ra, chúng ta mừng vui. Khi thấy ai chết
đi, chúng ta u sầu. Đó là cách chúng ta trải qua trong cuộc sống. Đó là những
điều chúng ta cần phải suy xét để hiểu biết, nhưng chúng ta chẳng bao giờ chịu
thực sự nhìn kỹ nhìn sâu vào những điều đó để nhìn thấy sự thật. Chúng ta dính
kẹt sâu trong ngu tối vô minh. Chúng ta cứ hỏi: ''Khi nào ta nhìn thấy Giáo Pháp'',
nhưng nó đang ở ngay đây, chúng ta có thể nhìn thấy nó ngay bây giờ và tại đây.
Đây chính là Giáo Pháp chúng ta cần phải học để nhìn thấy. Đó là điều Phật
đã dạy. Phật không dạy về những thứ như trời thiêng, quỷ thần, rồng nāga, những
thiên thần hộ mệnh, những loại thần ghen quỷ hờn, những vong linh này nọ. Phật
dạy những thứ mà con người cần nên hiểu biết và nhìn thấy. Đó là những sự thật
mà chúng ta thực sự có khả năng giác ngộ. Những hiện tượng bên ngoài là như
vậy, thể hiện ba đặc tính [vô thường, khổ, vô ngã] của mọi sự hiện hữu. Những
hiện tượng bên trong, nghĩa là bên trong thân này, thì cũng như vậy. Sự thật đó có
thể nhìn thấy ở nơi tóc, lông, móng, da và răng. Trước kia chúng mới sinh ra tươi
trẻ. Giờ chúng đã già đi, tàn hư. Tóc giờ đã xơ xác, gảy rụng và bạc màu. Nó vậy
đó. Quý vị không nhìn thấy sao? Hay quý vị lại nói đó là cái quý vị không thể
nhìn thấy? Chắc chắn là có, chỉ cần quý vị để ý suy xét một chút là quý vị có thể
nhìn thấy.
Nếu chúng ta quan tâm để ý tới tất cả những thứ đó và quán xét về chúng
một cách nghiêm túc, thì quý vị sẽ đạt đến một sự hiểu biết thực thụ cho riêng
mình. Nếu có điều gì không thể làm được thì chắc hẳn Phật đã không tốn công
tốn sức nói để làm gì đâu. Bao nhiêu người, hàng chục và hàng trăm ngàn học trò
của Phật đã thực hành theo Phật và đạt đến giác ngộ? Nếu một người chịu nhìn và
nhìn sâu vào mọi thứ thì người đó có thể đi đến hiểu biết về mọi sự đang diễn ra
ở đó. Giáo Pháp là như vậy. Chúng ta đang sống trong thế gian. Phật khuyên
chúng ta nên hiểu biết về thế gian. Sống trong thế gian, chúng ta đạt đến sự hiểu
biết từ trong thế gian. Phật được gọi là một lokavidū: người hiểu biết thế gian một
cách rõ ràng. Điều đó có nghĩa là gì? Có nghĩa là sống trong thế gian những
không bị dính kẹt trong những đường lối cách thức của thế gian; sống giữa những
tham dục và sân hận nhưng không bị mắc kẹt trong tham dục và sân hận. Điều
