này có thể được nói và được giải bày bằng ngôn ngữ bình thường. Đó là cách
Đức Phật đã giảng giải.
Thông thường chúng ta nói gì cũng dựa vào cái chủ thể như ‘ta’, ‘của ta’, ‘là
ta’. Đó là attā, là bản ngã. Chúng ta suy nghĩ, nói, làm tất cả đều vì cái ‘ta’ và cái
‘của ta’; cho cái ‘ta’ và cái ‘của ta’; và tại cái ‘ta’ và cái ‘của ta’. Nhưng nếu
chúng ta chịu tu tập để nhìn ra sự thật vô-ngã, tâm có thể liên tục nhận biết sự vô-
ngã (anattā), sự vô chủ thể, sự không có cái ‘ta’ đó. Quý vị hãy suy nghĩ về chỗ
này!. Khi chúng ta nói chuyện với trẻ con, chúng ta nói một cách. Khi chúng ta
nói chuyện với người lớn, chúng ta nói cách khác. Nếu chúng ta dùng những từ
ngữ thích hợp với trẻ con để nói cho người lớn, thì cách đó đâu được đúng. Hoặc
nếu dùng từ ngữ dành cho người lớn đi nói với trẻ con thì trẻ con nghe cũng
không thuận. Cách dùng những quy ước một cách đúng đắn là chúng ta phải biết
mình đang nói với ai. Chúng ta cũng luôn nói về cái ‘ta’ và ‘của ta’, ‘anh’ và ‘của
anh’...vân vân, nhưng nếu hướng vào bên trong, tâm là Giáo Pháp, tâm đang an
trú trong sự nhận biết thường trực về sự thật vô-ngã (anattā). Quý vị phải nên tu
tập để tâm có được cái nền tảng như vậy. (Dù bên ngoài chúng ta đang sống, nói
và làm bằng những quy ước và những danh từ khái niệm hữu-ngã, nhưng bên
trong tâm đã thấy biết rõ tính vô-ngã của mọi sự sống và mọi sự quy ước đó).
Do vậy Phật mới nói chúng ta nên lấy Giáo Pháp làm nền tảng, làm cơ sở.
Sống và tu tập trong thế gian, liệu quý vị có nên lấy những cái như thân ta, ý
tưởng của ta, tham muốn của ta, ý kiến và quan niệm của riêng ta làm nền tảng
hay không? Không, làm như vậy là không đúng, chỉ là chủ quan; lấy mấy thứ đó
làm cơ sở sự thật là không đúng, không khách quan. Giáo Pháp đâu phải là tiêu
chuẩn của chúng ta; Giáo Pháp là sự thật và chân lý, nó không thể là dựa trên cái
‘ta’ ích kỷ như vậy. Nếu lấy cái ta làm cơ sở sự thật, bạn sẽ biến thành một kẻ tự
tôn, tự ngã, chủ quan. Còn nếu lấy người khác làm cơ sở tiêu chuẩn thì bạn chỉ là
kẻ rồ dại, mê nịnh vào người đó. Chỉ dựa vào tiêu chuẩn của ta hay dựa vào tiêu
chuẩn của người khác thì không phải là cách của Giáo Pháp. Giáo Pháp đâu có
dựa theo bất kỳ cá nhân hay những nhân tính nào. Giáo Pháp chỉ dựa vào sự thật.
Giáo Pháp đâu đơn giản dựa theo những sự thích hay sự ghét của người nào;
những phản ứng thích, ghét, tham, sân đó của con người thì chẳng liên quan gì
đến sự thật của mọi thứ. Sự thật là sự thật. (Ta thương ghét tham sân gì kệ ta chứ,
