91
Hiểu Biết Thế Gian
Mọi thứ trên thế gian đều là biểu hiện của sự thật. Nhưng chỉ tại chúng ta
thiên vị, chúng ta nhìn nghiêng, nhìn phiến diện, nhìn theo ý muốn chúng ta, bởi
chúng ta muốn mọi thứ theo ý mình. (Ví dụ chúng ta muốn mọi thứ đều dễ chịu
trong khi sự thật là luôn có sướng và khổ). Lokavidū có nghĩa là hiểu biết thế gian
một cách rõ ràng. Thế giới là những hiện tượng (sabhāva, hiện thực, thực tại) có
mặt và diễn ra theo cách của chúng. Nói ngắn gọn, thế giới là arom
, là mọi
pháp, tức là tất cả các trạng thái của tâm. Khi chúng ta dùng chữ ''thế giới'' nghe
nó rộng lớn quá. Nếu nói ''Arom [các hiện tượng của tâm] là thế giới'' thì nghe
đơn giản hơn. Thế giới là arom [là các hiện tượng của tâm]. Đang bị ngu mờ
trong thế giới là ngu mờ về các hiện tượng của tâm; đang bị ngu mờ về các hiện
tượng của tâm là ngu mờ về thế giới. Lokavidū: sự hiểu biết thế giới một cách rõ
ràng, hiểu biết về “thế giới như chúng là”, đó là cái chúng ta cần hiểu biết. Thế
giới tồn tại theo những điều kiện nhân duyên của nó. Các điều kiện nhân duyên
tác động diễn ra trong từng giây phút. Bởi vậy chúng ta cần phải có một sự tỉnh
giác hoàn toàn ngay trong hiện tại, luôn ý thức rõ biết về nó, luôn thường-biết về
nó.
Như giáo lý dạy chúng ta cần phải biết rõ về những thứ có điều kiện [những
thứ do duyên hợp mà có, những pháp hữu vi, sankhāra] đúng như chúng đích
thực là. Dù sự thật những thứ hữu vi đó là gì, dù đích thực chúng là gì, chúng ta
cũng cần hiểu biết rõ về chúng. Sự hiểu biết rõ đó được gọi là trí tuệ, đó là trí
khôn biết chấp nhận và biết rõ sự thật một cách không vướng ngại.
Chúng ta cần phát triển một cái tâm được tĩnh lặng (định) và có trí tuệ (tuệ)
để nắm rõ mọi thứ. Chúng ta hay nói về giới, định, tuệ (sīla, samādhi, paññā), nói
về thiền định (samatha), nói về thiền tuệ minh sát (vipassanā). Nhưng đích thực
thì chúng chỉ là một. Chúng chỉ là một, nhưng do chúng được phân chia theo
những phân đoạn hay phạm vi khác nhau, vì vậy người ta cứ hiểu lầm về thiền.
Tôi đã từng đưa ra nhiều ví dụ đơn giản để so sánh với thiền cho người ta dễ
hiểu.
