93
Lắng Nghe Trên Cả Ngôn Từ
Thực ra, những lời dạy của Phật đều có lẽ có lý. Những điều bạn không
tưởng tượng được cũng thực sự giống vậy. Lạ vậy đó. Hồi mới đầu tôi không có
niềm tin nào về việc ngồi thiền cả. Tôi nghĩ ngồi đồng như vậy thì có ích gì? Rồi
tới phần đi thiền – tôi bước bộ từ gốc cây này đến cây kia, bước tới bước lui,
bước lui bước tới, tôi thấy mệt và nghĩ tôi đi bước bộ như vậy để làm gì? Tự
dưng cứ bước tới bước lui chẳng có mục đích gì. Lúc đầu tôi nghĩ vậy đó. Nhưng
thực ra thì việc đi thiền có nhiều giá trị. Ngồi thiền tập sự định tâm (samādhi) có
nhiều giá trị. Nhưng tính khí của nhiều người khiến họ không hiểu được việc ngồi
thiền hay đi thiền là gì.
Chúng ta không thể thiền trong một tư thế duy nhất. Có bốn tư thế con người
sống: đứng, đi, ngồi và nằm. Giáo lý đã dạy phải phân đều thời gian thiền tập cho
bốn tư thế. Mới nghe quý vị có thể nghĩ đó là phải đứng, đi, ngồi và nằm trong
những khoảng thời gian bằng nhau. Mới nghe ai cũng hiểu như vậy là thường
tình, nhưng hiểu vậy là chưa hiểu đúng theo nghĩa thực thụ của Giáo Pháp. Hiểu
vậy chỉ là hiểu theo ngôn từ, hiểu theo nghĩa thông thường. Hồi mới tu tôi cũng
nghĩ như vậy, tôi nghĩ phải chia ra ngồi thiền hai tiếng, đi thiền hai tiếng, đứng
hai tiếng, nằm hai tiếng đồng đều nhau. Ai cũng tưởng vậy. Tôi đã cố thực tập
theo cách như vậy, nhưng không được.
Đó là do tôi chỉ biết lắng nghe theo ngôn từ, chưa biết lắng nghe giáo lý một
cách đúng đắn. Câu đó có nghĩa là ‘làm cho bốn tư thế như nhau’, ở tư thế nào
cũng vậy; đó là đang nói về cái tâm chứ không phải thân hay thứ khác. Có nghĩa
là làm cho cái tâm sáng tỏ và rõ ràng để cho trí tuệ khởi sinh, để có được sự hiểu
biết về mọi sự đang diễn ra trong tất cả mọi tư thế và mọi tình huống. Dù đang
trong tư thế nào, ta biết rõ các hiện tượng và các trạng thái tâm đúng như chúng
thực là, tức biết rõ chúng là vô thường, khổ và không phải là cái ‘ta’ (vô ngã).
Tâm được thiết lập và duy trì với sự tỉnh giác đó trong mọi lúc và mọi tư thế. Khi
tâm gặp thứ gì hấp dẫn hoặc khi tâm cảm thấy sân, ta không bị lạc khỏi con
đường, và ta hiểu biết rõ những trạng thái tham hoặc sân đó là gì, đúng như
