Trong mỗi công ty, thường sẽ có hai phương pháp tiếp cận để chọn
ra chiến lược cạnh tranh phù hợp: chiến lược chủ động và chiến
lược đột biến. Chiến lược chủ động chủ yếu áp dụng phương pháp
và phân tích. Các giám đốc điều hành cấp cao sẽ bắt đầu phân tích
mọi thứ một cách nghiêm ngặt và tìm kiếm những đáp án liên quan
đến doanh nghiệp của họ, như: dữ liệu về tăng trưởng thị trường,
quy mô phân khúc, nhu cầu khách hàng, thế mạnh và điểm yếu của
đối thủ và tiến trình công nghệ. Kết quả cuối cùng của chiến lược
chủ động thường sẽ là một bản đánh giá chặt chẽ và đáng tin cậy
về tình hình tài chính của doanh nghiệp. Giá trị ròng hoặc tỷ suất lợi
nhuận nội bộ cao sẽ tăng mức độ tự tin rằng chiến lược được lựa
chọn hoàn toàn chính xác.
Nhưng không phải lúc nào chúng ta cũng nắm bắt đúng cơ hội nếu
dùng cách tiếp cận từ trên xuống này. Cựu chủ tịch Intel Andy Grove
từng quan sát thấy rằng, “Với vốn kinh nghiệm của mình, [các kế
hoạch chiến lược từ trên xuống] thường dẫn đến những tuyên bố vô
ích và ít khi đạt được thành công trong kinh doanh. Mặc khác,
những hành động chiến lược lại mang lại tác dụng thực sự.”
15
“Hành động chiến lược” trên thực tế chính là chiến lược đột biến. Nó
chính là hiệu quả tích lũy từ việc phân chia nhiệm vụ hằng ngày
cũng như quyết định đầu tư mà các quản lý cấp trung, kỹ sư, nhân
viên kinh doanh và nhân viên tài chính đã đưa ra và chúng có thể
đem lại ảnh hưởng lâu dài lên quá trình phát triển của doanh
nghiệp. Mặc dù những quyết định thường được cân nhắc kỹ càng
và nằm ngoài phạm vi nghiên cứu của doanh nghiệp nhưng chúng
lại là mầm ươm cho thành công kế tiếp của doanh nghiệp đó. Tại
Intel, quyết định loại bỏ chip bộ nhớ và tập trung hoàn toàn vào các
bộ vi xử lý mang tính lịch sử chính là kết quả từ những quyết định
được đưa ra bởi các phòng ban và nhà máy, và sau này được các
nhà quản lý cấp cao công nhận là quyết định chiến lược. Intel đã
phân bổ công suất chế tạo lát bán dẫn – nguồn lực chính của công
ty – dựa theo tổng lợi nhuận trên từng lát bán dẫn mà mỗi dòng sản
phẩm thu được. Mỗi tháng một lần, những người lập lịch trình sản
xuất của Intel tại nhà máy sẽ ngồi họp để phân bổ công suất sản
xuất hiện có trên từng sản phẩm của họ, bao gồm chip bộ nhớ và bộ
vi xử lý. Khi các nhà sản xuất Nhật Bản tăng cường tấn công lên thị
