Tuy nhiên, niềm đam mê – hoặc có lẽ là, nỗi ám ảnh của tôi về
những biến động và thải hồi liên tục của các công ty tiên phong đã
xuất hiện từ rất sớm, trước cả khi tôi suy nghĩ đến việc gia nhập giới
học thuật. Được sinh ra và lớn lên tại Hồng Kông, tôi đã được
chứng kiến sự chuyển dịch không thể nào tránh khỏi của kiến thức
và tư bản. Tôi vẫn còn nhớ những giáo viên thời tiểu học của mình
mô tả nền kinh tế Hồng Kông là “bãi gom chuyển hàng hóa”, một
thuật ngữ mà người Anh dùng cho Hồng Kông khi nó trở thành cửa
sổ duy nhất giữa Trung Quốc và phần còn lại của thế giới. Hầu như
tất cả hàng hóa từ phô mai, sô cô la, ô tô, vải bông thô đến gạo đều
phải đi qua Hồng Kông mới có thể ra vào Trung Quốc.
Với chi phí nhân công thấp, Hồng Kông đã phát triển thành một
trung tâm sản xuất chính cho các ngành công nghiệp đòi hỏi nhiều
lao động. Làng chài ảm đạm xưa kia nay trở thành “Hòn ngọc
phương Đông”, một ví dụ điển hình về sự phát triển kinh tế. Đến
năm 1972, Hồng Kông đã thế chân Nhật Bản để trở thành nhà xuất
khẩu đồ chơi lớn nhất thế giới. Lý Gia Thành, một trong những
người giàu nhất châu Á với tài sản ròng ước tính đến 30 tỷ đô la,
bắt đầu với việc mở nhà máy, cung cấp các loại hoa giả thủ công
trước khi chuyển sang kinh doanh bất động sản, vận hành cảng
container, vận chuyển hàng hóa, bán lẻ, viễn thông và nhiều ngành
nghề khác.
Nhưng vào đầu những năm 1980, cụm công nghiệp Hồng Kông
thoái trào. Các nhà máy chuyển về Trung Quốc đại lục, và nhiều
người bị mất việc. Nạn thất nghiệp ở Hồng Kông tăng vọt, nghiền
nát tinh thần lạc quan của người dân bao nhiêu năm qua. Vào năm
tôi tốt nghiệp đại học, các bạn cùng lớp đã bàn về việc phải trang bị
những kỹ năng mới để tự kiếm sống. Đó là trước khi chúng tôi tìm
được công việc đầu tiên. Chúng tôi tự nhủ với bản thân rằng để
sống sót, chúng tôi sẽ phải đổi mới chính mình.
Và Hồng Kông đã làm được điều đó. Nó loại bỏ cách sản xuất
truyền thống, tự đổi mới để trở thành một trung tâm tài chính và kho
vận của khu vực. Khi Hồng Kông đổi mới cũng chính là khi tôi
trưởng thành. Nó diễn ra vào thời điểm các nhà hoạch định chính
