quá trình phát triển tự phát, nên không có gì bảo đảm rằng phương pháp này,
trên thực tế, sẽ tạo ra được những thiết chế hiệu quả nhất, ngay cả khi nhìn
từ quan điểm về những yêu cầu cụ thể của quốc gia.
Và phương pháp thứ ba, cũng là phương pháp tôi thích hơn cả, đó là lộ
trình được rút ra từ lịch sử. Như đã từng xem xét vấn đề “chính sách tốt” từ
quan điểm lịch sử trong chương trước, chúng ta có thể và nên rút ra bài học
từ lịch sử – tương phản với hiện tại – về phát triển thiết chế của những nước
phát triển. Theo cách này, những nước đang phát triển có thể học từ kinh
nghiệm của những nước phát triển mà không phải tốn chi phí trong việc tạo
dựng thiết chế mới (đây cũng chính là một trong những lợi thế của “người
đến sau”). Điều này rất quan trọng bởi thiết chế, một khi đã được thiết lập,
có thể sẽ khó thay đổi hơn là chính sách. Điều này cũng sẽ giúp cho các nhà
tài trợ, những người muốn khuyến khích những nước nhận tài trợ của họ áp
dụng các thiết chế cụ thể, quyết định xem những luận cứ “chúng tôi chưa
sẵn sàng” mà chính phủ một số nước nhận tài trợ đưa ra có hợp lí hay là
không.
Như tôi đã đề cập trong Chương 1, mặc dù có sự liên quan rõ ràng của
cách tiếp cận mang tính lịch sử trong quá trình tìm hiểu về vấn đề phát triển
trong thời đại của chúng ta, nhưng đáng ngạc nhiên là ít nghiên cứu áp dụng
cách tiếp cận này. Trong lĩnh vực phát triển thiết chế, sự hạn chế này thậm
chí còn nghiêm trọng hơn.
Chương này sẽ cố gắng bổ sung vào những
thiếu sót quan trọng này.
Trong mục 3.2, tôi sẽ khảo sát các thiết chế khác nhau, hiện được coi là
những thành tố quan trọng nhất của cơ cấu “quản trị tốt” đã phát triển ở các
nước NDC, chủ yếu trong giai đoạn giữa đầu thế kỷ XIX và đầu thế thế kỷ
XX, khi các nước này chính là các nước đang phát triển. Tôi xem xét sáu
lĩnh vực lớn: chế độ dân chủ (mục 3.2.1), bộ máy hành chính và tư pháp
(mục 3.2.2), quyền sở hữu (mục 3.2.3), quản trị doanh nghiệp (mục 3.2.4),
các thiết chế tài chính công và tư nhân (mục 3.2.5) và hệ thống phúc lợi xã
hội và các thiết chế về lao động (mục 3.2.6).
