3.2.2. Bộ máy hành chính và bộ máy tư pháp
A. Bộ máy hành chính
Một số ít người, ngay cả những người vẫn có thái độ hoài nghi về hoạt
động của chính phủ, sẽ phản đối rằng bộ máy hành chính hiệu quả và trong
sạch là đặc biệt quan trọng cho phát triển kinh tế.
Nhưng, hiện nay đang
diễn ra cuộc tranh luận nghiêm túc về câu hỏi thế nào là hiệu quả và trong
sạch và phải thiết kế hệ thống hành chính như thế nào để có được những đặc
điểm trên.
Cuối thế kỷ trước, quan điểm của nhà kinh tế học và xã hội học người
Đức, Max Weber, là quan điểm giữ thế thượng phong. Theo quan điểm của
ông, bộ máy hành chính hiện đại dựa trên việc tuyển dụng nhân tài; làm việc
dài hạn, có kiến thức rộng và con đường hoạn lộ khép kín; sự gắn bó lâu dài
với cơ quan được duy trì bởi quy tắc quản lí theo luật.
Nhưng, gần đây,
tài liệu về “Quản lí Công Mới” (New Public Management – NPM) đã và
đang thách thức lí thuyết chính thống của Weber. Nó ủng hộ công cuộc cải
cách bộ máy hành chính dựa trên việc tuyển dụng những chuyên gia, ngắn
hạn, và con đường hoạn lộ “rộng mở”; hăng hái kiếm tiền hơn và phong
cách quản lí giống với kinh doanh hơn (hoặc mang tính khách quan) dựa
trên cơ sở có thể định lượng và minh bạch.
Mặc dù một số thay đổi được NPM ủng hộ có thể hữu ích trong việc tinh
chỉnh bộ máy hành chính do Weber đề xuất, đã tồn tại ở các nước phát triển,
nhưng vấn đề đối với hầu hết những nước đang phát triển là làm sao để bộ
máy hành chính của họ đạt được những điều cơ bản nhất mà Weber đã đặt
ra.
Đây cũng chính là nhiệm vụ mà các nước NDC phải đương đầu trong
giai đoạn phát triển đầu tiên của họ.
Mọi người đều biết rằng, mãi đến thế kỷ XVIII, việc bán các chức vụ và
tước hiệu một cách công khai – đôi khi còn công khai cả giá cả – là hiện
tượng phổ biến ở hầu hết các nước NDC. Trước cuộc cải cách hành chính
sâu rộng ở Phổ dưới thời Frederick William I (1713-1740), mặc dù chức vụ
không được bán một cách chính thức, nhưng nó cũng thường được trao cho
