3.3. Quá trình phát triển thiết chế ở các nước đang phát
triển trước kia và hiện nay
Với những vấn đề đã thảo luận trong chương này, có thể nói gì về quá
trình phát triển thiết chế trước kia của các nước hiện-đã-phát-triển (NDC)?
Tôi hiểu rằng khái quát hóa trong bối cảnh này là một sự mạo hiểm vì quá ít
tài liệu lịch sử (đặc biệt là những nước nhỏ) và sự khác nhau giữa các nước.
Nhưng khái quát hóa là cần thiết vì mục đích của tác phẩm và trong phần
này tôi sẽ cố gắng giải quyết vấn đề này.
Để giải quyết được, tôi sẽ đưa ra những bức tranh về ba giai đoạn phát
triển khác nhau của các nước NDC (mục 3.3.1). Đó là ba thời kì: (i) 1820,
những ngày đầu công nghiệp hóa ở các nước NDC tiên tiến nhất; (ii) 1875,
đỉnh cao công nghiệp hóa ở các nước NDC tiên tiến hơn và khởi đầu quá
trình công nghiệp hóa ở các nước NDC kém phát triển hơn; và (iii) 1913,
công nghiệp hóa bắt đầu chín muồi ở những nước NDC phát triển hơn và
đỉnh cao công nghiệp hóa ở những nước NDC kém phát triển hơn. Trong
phần tiếp theo, tôi sẽ chỉ ra quá trình phát triển thiết chế ở các nước NDC
diễn ra rất chậm chạp và khó khăn (mục 3.3.2). Sau đó, tôi sẽ so sánh mức
độ phát triển thiết chế ở các nước NDC trong thời gian đầu với mức độ phát
triển thiết chế ở các nước đang phát triển hiện nay (mục 3.3.3). Tôi sẽ đưa ra
kết luận, ở cùng giai đoạn phát triển như nhau, các nước đang phát triển hiện
nay có mức phát triển thiết chế cao hơn so với các nước NDC trước đây.
