thực tế sẽ ít tạo ra sự khác biệt về tính hấp dẫn của nước đó đối với các nhà
đầu tư nước ngoài.
Thứ tư, chừng nào giới có ảnh hưởng về chính sách phát triển quốc tế
(IDPE) còn có khả năng ảnh hưởng đối với cách định nghĩa, giải thích và
quảng bá “các chính sách tốt” và “thiết chế tốt”, thì vẫn cần thảo luận nước
đang phát triển nào cần chính sách nào và thiết chế nào. Luận điểm “tuân
theo quy phạm quốc tế hay là chết” cho rằng IDPE chỉ là chong chóng quay
một cách mù quáng theo quan điểm của các nhà đầu tư quốc tế. Nhưng,
IDPE có thể và có khá nhiều quyền lực trong việc quyết định chính sách
nào, thiết chế nào thì được thúc đẩy đến mức nào.
Phản biện thứ ba đối với luận cứ của tôi liên quan đặc biệt tới quá trình
phát triển thiết chế, cụ thể là các “chuẩn mực quốc tế” của các thiết chế đã
tăng lên trong suốt thế kỷ vừa qua, và vì vậy, các nước đang phát triển hiện
nay không nên coi những nước NDC cách đây 100 hay 150 năm trước là
hình mẫu của mình.
Phải nói rằng tôi hoàn toàn đồng ý với điểm này. Một mặt vì khẳng định
ngược lại điều ấy sẽ là vô lí. Về thu nhập bình quân đầu người, Ấn Độ có
thể nằm ở trình độ phát triển của Mỹ vào năm 1820, nhưng điều này không
có nghĩa là Ấn Độ nên tái lập chế độ nô lệ, bãi bỏ quyền phổ thông đầu
phiếu, phi chuyên nghiệp hóa bộ máy hành chính, bãi bỏ trách nhiệm hữu
hạn, bãi bỏ ngân hàng trung ương, bãi bỏ thuế thu nhập, bãi bỏ luật cạnh
tranh v.v…
Thực ra, ở nhiều khía cạnh, tiêu chuẩn quốc tế trong thiết chế được nâng
lên là tốt cho các nước đang phát triển, hay ít ra là cho những nhà cải cách
ở các nước đó. Khác với các đồng nghiệp của họ ở các nước NDC trước
đây, những nhà cải cách trong các nước đang phát triển hiện nay không
phải đấu tranh quá vất vả với những quan điểm cho rằng áp dụng những thứ
như quyền phổ thông đầu phiếu cho phụ nữ, thuế thu nhập, những hạn chế
về thời gian làm việc và các thiết chế phúc lợi xã hội là tín hiệu cáo chung
của nền văn minh. Họ cũng không phải tái phát minh những thiết chế nhất
định như ngân hàng trung ương và trách nhiệm hữu hạn, những thiết chế
