mà các nước NDC ở thời kỳ đầu đã thấy khó khăn để hiểu được logic
chống lưng.
Vì vậy, các nước đang phát triển nên khai thác các lợi thế quan trọng của
người đi sau và cố gắng để đạt đến trình độ phát triển thiết chế cao nhất có
thể. Hơn nữa, như tôi đã chỉ ra trong chương này (mục 4.2), sự phát triển
thiết chế ở mức cao hơn có thể là nguyên nhân vì sao các nước đang phát
triển hiện nay có thể tạo ra tốc độ tăng trưởng cao hơn hẳn các nước NDC ở
cùng trình độ phát triển – khi các nước đang phát triển được phép sử dụng
“những chính sách tồi” trong những năm 1960 và 1970.
Nhưng, điều tôi lo ngại là, quan điểm cho rằng các thiết chế chỉ đơn giản
là vấn đề lựa chọn và vì vậy tất cả các nước nên cố gắng đạt đến “chuẩn
toàn cầu tối thiểu” ngay lập tức hoặc sau một giai đoạn chuyển đổi tối
thiểu. Trong khi chấp nhận rằng những nước đi sau không phải mất quá
nhiều thời gian như những nước tiên phong đã làm trong việc phát triển
thiết chế, thì chúng ta cũng không được quên rằng các nước NDC đã mất
hàng thập kỉ, và đôi khi là nhiều thế hệ, để thiết lập một số thiết chế, mà
trước đấy họ vốn đã nhận thức được sự cần thiết của chúng. Rồi còn phải
mất một vài thập kỉ nữa để làm cho các thiết chế này hoạt động suôn sẻ,
bằng cách cải thiện việc quản lí, trám các lỗ hổng, và tăng cường việc thực
thi. Ngoài ra, chúng ta không nên quên rằng, khi so sánh với các nước NDC
trong thời gian đầu, các nước đang phát triển hiện nay đã có tiêu chuẩn phát
triển thiết chế cao, trong những năm 1960 và 1970 những thiết chế này đã
chứng tỏ rằng có đủ sức để thúc đẩy tốc độ tăng trưởng kinh tế cao. Với
những điểm như vậy, sẽ là vô lí khi đòi hỏi những nước đang phát triển
nâng cao chất lượng các thiết chế của họ lên một cách quá nhanh, trong một
thời gian ngắn.
