4.5. Vài nhận xét mang tính kết luận
Tại sao giới có ảnh hưởng về chính sách phát triển quốc tế, và những
nước NDC kiểm soát nó, không khuyến nghị những chính sách đã được sử
dụng bởi phần lớn các nước phát triển thành công trong vài thế kỷ gần đây?
Tại sao họ lại muốn áp đặt lên các nước đang phát triển hiện nay một số
thiết chế “thực tiễn tốt nhất”, mà ngay cả chính họ đã không sử dụng khi ở
cùng mức độ phát triển?
Sau đó có thể hỏi, vì sao các nước phát triển lại ít hiểu biết về quá trình
phát triển trong lịch sử của họ đến như vậy? Phải chăng đấy là do xu hướng
tự nhiên của con người là lí giải lịch sử từ quan điểm của tri thức và chính
trị của ngày hôm nay, thường làm khuất lấp viễn cảnh lịch sử? Hay đó là do
– như đã xảy ra nhiều lần – những nước này hi vọng thu được lợi trong việc
áp đặt các chính sách và thiết chế mà chính họ không sử dụng trong suốt
quá trình phát triển của mình, nhưng lại có lợi cho họ một khi họ đã trở
thành những nước tiên tiến nhất về mặt công nghệ? Tóm lại, liệu có phải
nước phát triển đang cố gắng “lên gác rút thang” bằng việc khăng khăng
đòi các nước đang phát triển áp dụng những chính sách và thiết chế mà
ngay cả chính họ đã không sử dụng trong quá trình phát triển hay không?
Cuộc thảo luận trong tác phẩm này đề xuất rằng đó chính là điều mà họ
đã làm. Tôi đồng ý rằng việc “rút thang” này có thể do thiện ý (nếu bị hiểu
sai). Một số nhà hoạch định chính sách và học giả ở các nước NDC, những
người đã đưa ra khuyến nghị như vậy có thể đã hiểu nhầm: Họ nghĩ rằng
nước họ đã phát triển nhờ chính sách thương mại tự do và các chính sách tự
do kinh doanh (laissez-faire) khác và họ muốn các nước đang phát triển
cũng được hưởng lợi ích từ những chính sách như vậy. Nhưng, điều này
cũng không khiến cho nó ít nguy hại hơn đối với các nước đang phát triển.
Thực ra, thậm chí có thể nguy hiểm hơn việc “rút thang” dựa trên cơ sở
quyền lợi dân tộc rõ ràng, vì thái độ tự phụ có thể ngoan cố hơn là tính tư
lợi.
