lạm phát như học thuyết chính thống hiện nay đang nói hay không là vấn đề
còn phải tranh luận. Thực ra, nhiều thiết chế có lợi ích tiềm tàng chỉ phát
triển sau khi đã có những bài học kinh tế đau đớn và những cuộc đấu tranh
chính trị, do vậy sẽ là dại dột nếu các nước đang phát triển bỏ qua những
lợi thế của người đi sau, tức là bỏ qua những lợi thế xuất phát từ khả năng
“đuổi kịp về mặt thiết chế”.
Tuy nhiên, không nên phóng đại lợi ích của việc đuổi kịp về mặt thiết
chế, vì không phải tất cả các thiết chế “đạt tiêu chuẩn quốc tế” đều có lợi
hoặc cần thiết cho tất cả các quốc gia đang phát triển. Một vài ví dụ sẽ được
đề cập sâu hơn ở các chương sau, như việc tuân thủ quyền sở hữu trí tuệ
một cách nghiêm khắc có thể không có lợi cho hầu hết các quốc gia đang
phát triển. Tương tự như vậy, một vài thiết chế khác, ví dụ như không phải
tất cả các quy định chống độc quyền đều là những quy định cần thiết cho
những quốc gia này. Có nghĩa là việc áp dụng những quy định này có thể
dẫn đến kết quả mang tính tiêu cực vì việc thành lập và duy trì các thiết chế
này đòi hỏi những nguồn lực khan hiếm, đặc biệt là nguồn nhân lực chất
lượng cao. Cũng có thể hỏi rằng liệu việc đưa các thiết chế tiến bộ vào
những quốc gia chưa sẵn sàng áp dụng chúng có đồng nghĩa với việc các
thiết chế này có thể không thực hiện được đầy đủ các chức năng như đáng
lẽ chúng phải có hay không. Ngoài ra, chúng ta không nên bỏ qua sự kiện
là các quốc gia đang phát triển hiện nay trên thực tế có mức phát triển thiết
chế cao hơn nhiều, đấy là nói nếu so với các quốc gia NDC khi những nước
này nằm ở giai đoạn phát triển tương đương (xem mục 3.3.3 của Chương
3). Nếu đúng như vậy thì khả năng cải thiện hiệu quả các thiết chế đối với
các quốc gia này trong ngắn hạn là không nhiều.
Từ quan điểm như vậy, chúng ta cũng có thể nói rằng khi người ta bàn về
việc cải tiến thiết chế, thì trong các diễn ngôn về phát triển đang giữ thế
thượng phong đã chứa đựng yếu tố “lên gác rút thang”, bởi lẽ ở một chừng
mực nào đó, một vài thiết chế mà người ta đòi các quốc gia đang phát triển
áp dụng thì hoặc là không thích hợp hoặc lại có hại, đấy là nói với trình độ
